12 / 11 / 2021

Μανάβικα, κουρεία, μπιλιαρδάδικα: Μέσα στην άτυπη αγορά του προσφυγικού καταυλισμού της Ριτσώνας

Ένα φωτορεπορτάζ του Θοδωρή Νικολάου για το Solomon.

Credits

Φωτογραφίες:

Ρεπορτάζ:

Επιμέλεια:

Tags:

Το Solomon μπήκε στη Ριτσώνα, την μεγαλύτερη σε χωρητικότητα δομή φιλοξενίας προσφύγων στην ενδοχώρα, και κατέγραψε τη ζωή στον καταυλισμό και την άτυπη αγορά που έχει αναπτυχθεί μέσα στα χρόνια, καλύπτοντας τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες χιλιάδων ενοίκων από το 2016.

Μανάβικα, κουρεία, ψιλικατζίδικα, συνεργεία για την επιδιόρθωση και πώληση των ποδηλάτων, που προμηθεύονται τα περίπου 1.000 παιδιά της δομής, και διευκολύνουν τις κοντινές μετακινήσεις των μεγαλύτερων· αλλά και μπιλιαρδάδικα, καφέ, και νυχτερινό μπαρ είναι κάποια από τα μικρά αυτοσχέδια μαγαζιά της άτυπης αγοράς, που δημιουργεί την εσωτερική οικονομία του καμπ, με συνδέσεις τόσο στην τοπική αγορά της περιοχής όσο και την Αθήνα.

Όπως είπαν οι ίδιοι στο Solomon, το εισόδημα που εξασφαλίζουν οι ιδιοκτήτες και υπάλληλοι των μικρών καταστημάτων μπορεί να μην είναι πάντα ικανοποιητικό. Ωστόσο, η αγορά καταφέρνει να καλύψει μία άλλη, μερικές φορές περισσότερο επιτακτική, ανάγκη της ζωής στο καμπ: αυτή της ενασχόλησης με κάποια δραστηριότητα μέσα στη μέρα. Η αναμονή και η απραξία είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις, τις οποίες καλούνται να διαχειριστούν οι διαμένοντες για το διάστημα που περνούν στη δομή ― που συχνά μπορεί να ξεπερνά τον ένα χρόνο.

Η πανδημική κρίση, και τα συχνά δυσανάλογα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την αντιμετώπισή της, επηρέασε σημαντικά την κοινότητα, που βίωνε ήδη την περιχαράκωση από την ευρύτερη κοινότητα, ούσα δέκα χιλιόμετρα μακριά από την κοντινότερη πόλη, την Χαλκίδα.

Από τις αρχές του φετινού καλοκαιριού, ένα τσιμεντένιο τείχος ύψους τριών μέτρων υψώνεται περιμετρικά της δομής. Η περίφραξη αποτελεί το πρώτο, και συμβολικότερο, στοιχείο από την επικείμενη εγκατάσταση ενός ολοκληρωμένου συστήματος επιτήρησης, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, και τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε λίγο καιρό, κάμερες ασφαλείας και θερμικές κάμερες, μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), μαγνητικές πύλες και μηχανήματα ακτίνων Χ πρόκειται να εγκατασταθούν σταδιακά σε όλες τις κρατικές δομές φιλοξενίας στην ενδοχώρα και στα ελληνικά νησιά.

Διαμένοντες στο καμπ και ανθρωπιστικές οργανώσεις εκφράζουν ανησυχία πως οι νέες συνθήκες θα εντείνουν την αποξένωση της κοινότητας της Ριτσώνας από την τοπική κοινωνία, και θα επηρεάσουν την ζωή εντός της δομής.

Παιδιά που διαμένουν με τις οικογένειές τους στη δομή της Ριτσώνας γράφουν συνθήματα στο τσιμέντινο τείχος ύψους 3 μέτρων που περικλείει σήμερα τον καταυλισμό. Μάιος 2021. 
Κατά τη διάρκεια εργασιών για την ανύψωση του νέου τείχους περιμετρικά της δομής σημειώθηκαν ζημιές σε οικήματα που διαμένουν οικογένειες προσφύγων. Την ημέρα που συναντάμε τη γυναίκα της φωτογραφίας από το Αφγανιστάν, έχουν περάσει τρεις εβδομάδες, κατά τις οποίες τμήμα του οικήματος όπου διαμένει με τα δύο της παιδιά παραμένει μη κατοικήσιμο.
Παρά τη δυσκολία πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στις γειτονικές κοινότητες, τα προϊόντα που προμηθεύονται από αυτές δεν δυσκολεύονται να φτάσουν ως τη δομή της Ριτσώνας. Από τα μίνι μάρκετ της αγοράς της δεν λείπει τίποτα. Οι διαμένοντες ανησυχούν ότι η πλήρης ισχύ των νέων συστημάτων επιτήρησης θα δυσκολέψει τις συναλλαγές τους με την τοπική αγορά.
Ο 28χρονος Αχμέντ Χάιντ από την Παλαιστίνη διατηρεί μαζί με τον ξάδερφό του μαγαζί με αξεσουάρ κινητών στην αγορά της Ριτσώνας. Την ημέρα που τους συναντάμε, και ενώ οι εχθροπραξίες ανάμεσα σε Χαμάς και Ισραήλ μαίνονται, έχουν και οι δύο ξεπεράσει τον ένα χρόνο στη δομή. «Εγώ ήρθα εδώ για την κόρη μου, αλλά είναι συνθήκες αυτές για να ζει ένα παιδί;», λέει ο Αχμέντ, κρατώντας την κόρη του στα πόδια του ενώ μιλάμε.
Αυτοσχέδια μαγαζιά προσφέρουν ποδήλατα προς πώληση και υπηρεσίες επιδιόρθωσης. Οι τεχνίτες προμηθεύονται ανταλλακτικά και εξαρτήματα από καταστήματα στην πόλη της Χαλκίδας.
Άντρες συζητούν σε μπαρ που προσφέρει ναργιλέ και ζεστό τσάι. Ιδιοκτήτες των μικρών αυτοσχέδιων καταστημάτων στην αγορά του καταυλισμού είπαν στο Solomon ότι, περισσότερο από όλα, σημαντικό είναι να έχουν κάτι για να ασχοληθούν μέσα στη μέρα. Ακόμα και αν το εισόδημα που εξασφαλίζεται δεν είναι σημαντικό.
Ιδιαίτερα δημοφιλές στις πιο νεαρές ηλικίες είναι ένα μικρό μαγαζί, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα παιχνιδιού σε κονσόλα Playstation, με αντίτιμο ένα ευρώ την ώρα.
Η αναμονή και ο κενός χρόνος χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα των ανθρώπων που διαμένουν στη δομή της Ριτσώνας. Τα υπόγεια αυτοσχέδια μπιλιαρδάδικα κρατούν απασχολημένους τους νεαρούς άντρες, ενώ αποτελούν πηγή εισοδήματος για τους ιδιοκτήτες.
Το βράδυ, στην αγορά επικρατεί μια απρόσμενη ζωντάνια. Αρκετός κόσμος δυσκολεύεται να κοιμηθεί, και αναζητά ασχολίες γιατί αλλιώς δεν περνάει η νύχτα. Από τον καταυλισμό δεν λείπει και ένα νυχτερινό «κλαμπ» με φωτορυθμικά, στο οποίο ο κόσμος μπορεί να ακούσει δυνατή μουσική.
Κάθε κοινότητα στο καμπ διατηρεί τον δικό της λατρευτικό χώρο. Τις Κυριακές οι Αφρικανοί συγκεντρώνονται σε ειδικά διαμορφωμένο κοντέινερ και τραγουδούν γκόσπελ.
Μάρτιος 2016. Άνδρες ζεσταίνονται γύρω από ένα βαρέλι, τυλιγμένοι με κουβέρτες. Λίγους μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο του 2016, τοποθετούνται τα πρώτα λυόμενα σπίτια που υπάρχουν έως σήμερα.
Μάρτιος 2016. Οι σκηνές UNHCR που διέμεναν οι πρόσφυγες τους πρώτους μήνες της εγκατάστασής τους στην εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση της Ριτσώνας.

More to read

Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία!

Η ερευνητική δημοσιογραφία απαιτεί χρόνο και πόρους που δεν διαθέτουμε πάντα. Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ελέγχουμε την εξουσία και να ασκούμε πίεση, χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας.