Η Edelman παρακολουθεί το Predator;

Πέμπτη 27 Απριλίου, αργά το απόγευμα. Στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ, εξελίσσεται η συζήτηση που διοργανώνει το inside story για το σκάνδαλο των υποκλοπών. 

Ανάμεσα στο πλήθος κάθεται ένας γκριζομάλλης κύριος που τραβάει την προσοχή των διοργανωτών.

Παρακολουθεί τις τοποθετήσεις και τη συζήτηση που εκτυλίσσεται.

Σύντομα, μετά το πέρας την εκδήλωσης, διαπιστώνεται ότι πρόκειται για τον Στάθη Χαϊκάλη, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Communication Effect, εταιρείας επικοινωνίας που συνδέεται με την Edelman — μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης επικοινωνιακών κρίσεων και λόμπινγκ παγκοσμίως.

Η στενή σχέση του κ. Χαϊκάλη με την Edelman είναι δηλωμένη δημόσια. Σε παλαιότερη συνέντευξή του αναφέρεται ως ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Communication Effect, «που εκπροσωπεί την Edelman στην Ελλάδα και σε επτά χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».

Έχοντας γνώση αυτής της διττής ιδιότητας, το ερώτημα που αναδεικνύεται και απασχολεί μια σειρά από δημοσιογράφους παριστάμενους στην εκδήλωση, είναι εάν η Communication Effect ή η Edelman έχουν αναλάβει ρόλο στην επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος των υποκλοπών για λογαριασμό της κυβέρνησης.

Το ζήτημα της συνεργασίας της Edelman με την κυβέρνηση είχε απασχολήσει την επικαιρότητα ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2021, όταν το Reporters United αποκάλυψε ότι η πολυεθνική εμφανιζόταν να απευθύνεται σε δημοσιογράφο διεθνούς Μέσου για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης.

Το Solomon απευθύνθηκε στον κ. Χαϊκάλη ρωτώντας αν η συμμετοχή του στην εκδήλωση είναι αποτέλεσμα δραστηριοποίησης της Communication Effect ή/και της Edelman στο ζήτημα των υποκλοπών για λογαριασμό της κυβέρνησης.

Ο κ. Χαϊκάλης απάντησε: «Πράγματι παρευρέθηκα σε μια δημόσια και ανοιχτή εκδήλωση, για ένα θέμα που έχει ευρύτερο ενδιαφέρον. Η απάντηση στην ερώτηση σας είναι αρνητική. Επίσης η συνεργασία της εταιρείας Communication Effect με την Edelman είναι επιλεγμένα έργα (που αφορούν διεθνείς επιχειρήσεις) και δεν έχει ουδεμία σχέση με τις δραστηριότητες που αναφέρετε».

Edelman: Υπηρεσίες «προς την Ελληνική Κυβέρνηση»

Η Edelman, που αναφέρεται και ως η μεγαλύτερη εταιρεία δημοσίων σχέσεων στον κόσμο, έχει στο παρελθόν δεχτεί κριτική για την εμπλοκή της σε αμφιλεγόμενα ζητήματα: έχει, για παράδειγμα, κατηγορηθεί από περιβαλλοντικούς ακτιβιστές για παραπληροφόρηση σε ζητήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή, υπηρετώντας συμφέροντα πετρελαϊκών εταιρειών. Επίσης έχει δεχτεί κριτική για τη βοήθεια που έχει παράσχει στην Σαουδική Αραβία να εξωραΐσει την εικόνα του Βασιλείου στις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. 

Τον Οκτώβριο του 2021, η Edelman υπέγραψε σύμβαση 992.000 ευρώ με την Enterprise Greece (Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου, επιβλέπεται από το υπουργείο Εξωτερικών), με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών σχεδιασμού και την υλοποίηση στρατηγικής και διαχείρισης των σχέσεων της Ελλάδας με διεθνή ΜΜΕ.

Ωστόσο, τα στοιχεία που έχει αποκαλύψει το Reporters United για παρέμβαση της Edelman προς δημοσιογράφο για λογαριασμό Έλληνα υπουργού ήδη τον Ιούνιο του 2021, πολύ πριν υπογραφεί η σύμβαση, αλλά και πρόσφατη αναφορά στους Financial Times τον Φεβρουάριο του 2023 ότι ο Ed Williams, το αφεντικό της Edelman στην Ευρώπη, είναι σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, έχουν λειτουργήσει ως επιβεβαίωση ότι η πολυεθνική δραστηριοποιείται άμεσα και στη διαχείριση επικοινωνιακών θεμάτων και κρίσεων για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού.

Το Solomon απηύθυνε ερωτήματα στην Edelman, υπ’ όψιν του Ed Williams, για το εάν η εταιρεία ασχολείται ενεργά με το σκάνδαλο των υποκλοπών με τη χρήση spyware ή όχι, και αν αυτό είναι μέρος της εμπλοκής του ιδίου με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Ζητήσαμε επίσης να διευκρινίσει αν η βοήθεια που παρέχει στον Έλληνα πρωθυπουργό προσφέρεται pro bono ή βάσει σύμβασης και ποιες είναι οι λεπτομέρειες αυτής, αν υπάρχει. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης δεν είχε υπάρξει κάποια απάντηση.

Το ζήτημα της συνεργασίας της Edelman με την ελληνική κυβέρνηση προέκυψε και κατά τη διάρκεια της εξεταστικής επιτροπής που συγκάλεσε η αντιπολίτευση τον Δεκέμβριο του 2021, για τη διερεύνηση του ζητήματος της χειραγώγησης των ΜΜΕ και εταιρειών δημοσκοπήσεων από την κυβέρνηση. 

Το κυβερνητικό κόμμα, στα πλαίσια της διαδικασίας, υποστήριξε ότι το έργο δεν δρομολογήθηκε με πρωτοβουλία της Ελληνικής κυβέρνησης και ότι δεν καλύπτει οποιαδήποτε δραστηριότητα της Edelman για λογαριασμό της κυβέρνησης. Αποδέχτηκε, ωστόσο, ότι όταν «αναφερόμαστε σε μία χώρα, αυτόματα αναφερόμαστε και στην Κυβέρνησή της, η οποία και την εκπροσωπεί, όπως αντίστοιχα αναφερόμαστε και στις επιχειρήσεις της».

Στη σύμβαση του έργου που υπέγραψαν Enterprise Greece και Edelman, ανάμεσα σε άλλες προϋποθέσεις ως αντικείμενο του έργου περιγράφεται και η «διαρκής διαχείριση της επαφής με τα Διεθνή Μέσα (proactive – reactive) και προώθηση σχετικής μηνυματικής/επικοινωνιακών υλικών, ανάλογα με τις προτεραιότητες που θα θέσει η ελληνική κυβέρνηση και τις εξελίξεις της επικαιρότητας που θ’ αφορούν στη δημόσια προβολή της χώρας».

Η κυλιόμενη σύμβαση της Edelman

Σύμφωνα με έγγραφα που έχει στην κατοχή του το Solomon και βρίσκονται δημοσιευμένα στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), η σύμβαση της Edelman με το ελληνικό Δημόσιο μοιάζει να ακολουθεί σε βάθος χρόνου και την επαφή της πολυεθνικής εταιρείας με την ελληνική κυβέρνηση.

Κι αυτό γιατί η αρχική σύμβαση, που ισχύει για οκτώ μήνες (από τον Οκτώβριο του 2021), μεταφέρεται στο χρόνο με τροποποίηση που υπογράφεται τον Απρίλιο του 2022, και προβλέπει ότι:  

«Η σύμβαση έχει διάρκεια οκτώ (8) μηνών. Η ισχύς της άρχεται την 18η.01.2022 και λήγει την 17η  Σεπτεμβρίου 2022».  

Πέντε ημέρες πριν τη λήξη της σύμβασης, στις 12 Σεπτεμβριου 2022, η Enterprise Greece προβαίνει — σύμφωνα με τα έγγραφα — στην άσκηση μονομερούς δικαιώματος για την αύξηση του φυσικού αντικειμένου του έργου για το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών, «όπως περιγράφονται στο άρθρο 1 της από 07.10.2021 σύμβασης παροχής υπηρεσιών, έως εξαντλήσεως του  ποσού των εκατόν ογδόντα χιλιάδων ευρώ (180.000,00 €) πλέον ΦΠΑ 24%». 

Μέσω αυτών των τροποποιήσεων, το αντικειμενο της συνεργασίας διευρύνεται σε χρόνο και χρήμα, φτανοντας στα 1.170.000 ευρώ.

Απευθείας αναθέσεις και «οσμή σκανδάλου»

Ο κ. Χαϊκάλης δεν είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος μόνο της Communication Effect, αλλά και ακόμη μιας εταιρείας, της WeAreRecipe. 

H WeAreRecipe ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 2020. Συστεγάζεται με την Communication Effect, και αποτελεί επίσης συνδεδεμένη με την Edelman εταιρεία.

Όπως έχει επισημάνει έρευνα του Documento, από το 2020 οι δύο εταιρείες έχουν επωφεληθεί με σειρά απευθείας αναθέσεων από φορείς του ελληνικού Δημοσίου, το συνολικό ποσό των οποίων ξεπερνά έως σήμερα τα 300.000 ευρώ.

Κοινό χαρακτηριστικό των συμβάσεων αυτών αποτελεί η μικρή περίοδος παροχής των υπηρεσιών, έναντι αντιτίμου που σε πολλές περιπτώσεις ανέρχεται σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ.

Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο του 2022 ανατέθηκε στην Communication Effect με απευθείας ανάθεση από τα ΕΛΤΑ η «υποστήριξη της ΕΛΤΑ ΑΕ για τη συμμετοχή και παρουσία της στην 86η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης». Διάρκεια σύμβασης επτά ημερών, έναντι 36,580 ευρώ με ΦΠΑ. Ως αντικείμενο του έργου αναφέρεται η οργάνωση meetings, ο συντονισμός εκδηλώσεων, η διάθεση υποστηρικτικής ομάδας και «δημιουργία φακέλου για τον ψηφιακό μετασχηματισμό» που θα διανεμηθεί στο κοινό. 

Από πλευράς της, η WeAreRecipe είχε απασχολήσει την επικαιρότητα για συμβάσεις άνω των 90.000 ευρώ που εξασφάλισε από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου το δεύτερο 6μηνο του 2021, μετά από κλειστή διαδικασία πρόσκλησης για κατάθεση προσφορών στην οποία συμμετείχε ταυτόχρονα με άλλη εταιρεία, την SPEAK UP P.C. 

Τότε, ερωτήματα είχε προκαλέσει το ότι στη σύνθεση της Speak Up, την ίδια περίοδο, μετείχε με 40% η Communication Effect. Στην ουσία, δηλαδή, διαγωνίζονταν εταιρείες κοινών συμφερόντων.

Σε σχετικό ερώτημα κοινοβουλευτικού ελέγχου που κατατέθηκε στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, γινόταν λόγος για «ενδείξεις χειραγώγησης της διαδικασίας ανάθεσης» καθώς και για «οσμή σκανδαλου». Η απάντηση του υπουργείου ήταν ότι η διαδικασία υπήρξε νομότυπη. 

Σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες του ΓΕΜΗ, η Communication Effect φέρεται να έχει αποχωρήσει από τη σύνθεση της Speak Up.