Newsletter | Στήριξε το Solomon
Το κέντρο κράτησης αλλοδαπών της Πέτρου Ράλλη δεν είναι φυλακή, ωστόσο λειτουργεί ως τέτοια, υποβάλλοντας τους διαμένοντες σε επικίνδυνες για την ψυχική και σωματική τους υγεία, συνθήκες διαβίωσης.
Τα δύο κορίτσια ήταν φοβισμένα και βρίσκονταν σε έξαλλη κατάσταση, σε σημείο που ύστερα από τις πρώτες ημέρες εκεί, έλεγαν αυτό που συχνά λένε και άλλα απεγνωσμένα παιδιά που ξαφνικά βρίσκονται στην θέση τους: πως αν δεν βγουν από εκεί σύντομα, θα κάνουν κακό στον εαυτό τους.
Ήταν οι μόνες ανήλικες στην πτέρυγα γυναικών της Πέτρου Ράλλη. Οι γυναίκες γύρω τους ήταν επιθετικές και οι χώροι, τους οποίους κάλυπτε μια έντονη δυσοσμία, βρώμικοι. Καθώς δεν υπήρχε θέρμανση, μοιράζονταν το ένα από τα δύο στρώματα που τους είχαν δοθεί -κοιμούνταν μαζί γιατί κρύωναν. Δεν είχαν κανένα είδος προσωπικής υγιεινής. Είχαν, όμως, παράπονα για το φαγητό.
Δύο φορές την ημέρα τους επιτρεπόταν να βγουν στην ταράτσα, στην οποία πραγματοποιείται ο προαυλισμός των μεταναστών που βρίσκονται υπό διοικητική κράτηση στο κτίριο της Διεύθυνσης Αλλοδαπών. Επιστρέφοντας στα κελιά τους δεν υπήρχε κανένα μέσο αναψυχής για όλη την υπόλοιπη ημέρα.
Έτσι περνούσε ο καιρός σε ένα περιβάλλον που θύμιζε μπουντρούμι φυλακής, στον δεύτερο όροφο του Προαναχωρησιακού Κέντρου Κράτησης Ταύρου, όπως είναι η επίσημη ονομασία της δομής που στον Τύπο συνήθως αναφέρεται ως «κολαστήριο».
Η Πέτρου Ράλλη αποτελεί έναν από τους παλαιότερους χώρους διοικητικής κράτησης της χώρας. Σε αυτήν, μπορούν να κρατηθούν, για διάστημα έως και ενενήντα ημερών, παράτυπα διαμένοντες αλλοδαποί στα πλαίσια της ολοκλήρωσης της διαδικασίας τους για αίτηση διεθνούς προστασίας ή στα πλαίσια έκδοσης απόφασης απέλασης.
Με την έλευση του νέου έτους η Πέτρου Ράλλη βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο. Στις 2 Ιανουαρίου 2020, η πρωτοβουλία «Το Σπίτι των Γυναικών για την Ενδυνάμωση και την Χειραφέτηση» δημοσίευσε επιστολή κρατούμενων γυναικών στην οποία περιγράφονται απάνθρωπες συμπεριφορές από τους αστυνομικούς.
Στις πρακτικές εις βάρος των κρατούμενων γυναικών που καταγγέλλονται, περιλαμβάνονται περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποιήσεων και ξυλοδαρμοί, επιπλέον των επικίνδυνων συνθηκών υγιεινής, της κακής σίτισης και της έλλειψης θέρμανσης.
Στις 4 Φεβρουαρίου 2020, ημέρα κατά την οποία συλλογικότητες πραγματοποίησαν συγκέντρωση υποστήριξης στους άνδρες απεργούς πείνας που κρατούνται στην Πέτρου Ράλλη, δημοσιεύθηκε μια ακόμη επιστολή.
Στην επιστολή καταγράφεται πως, μολονότι οι αστυνομικοί που έχουν επιδείξει κακοποιητική συμπεριφορά εις βάρος των κρατούμενων γυναικών δεν τις «ενοχλούν» πλέον, ύστερα κι από τις προηγηθείσες καταγγελίες, οι προβληματικές συνθήκες παραμένουν.
«Απίστευτη η βρωμιά και σταθερή η καλλιέργεια μικροβίων και ιών. Μόνες τους καθαρίζουν με λιγοστά καθαριστικά και κινδυνεύουν να αρρωστήσουν ανά πάσα στιγμή. Από την αντλία νερού που μπήκε στον εσωτερικό διάδρομο, δίπλα στα κελιά τους, ώστε να μη χρειάζεται να βαράνε τη σιδερένια πόρτα ώσπου να ανοίξει κάποια αστυνομικός για να βγουν να πάρουν νερό, τρέχει μόνο κρύο νερό, δεν έχουν καταφέρει να τη φτιάξουν ώστε να τρέχει και ζεστό νερό. Κάτι είναι κι αυτό. Όμως, δεν υπάρχει ακόμη θέρμανση και κάνει πολύ κρύο», σημειώνεται στην επιστολή.
Πώς είναι η Πέτρου Ράλλη; Λίγα είναι γνωστά για το πώς διαμορφώνεται στο εσωτερικό της, καθώς η πρόσβαση δημοσιογράφων σε αυτήν είναι εξαιρετικά περιορισμένη: όσες φορές στα πλαίσια κάποιου ρεπορτάζ αιτηθήκαμε την είσοδό μας στο ΠΡΟΚΕΚΑ Ταύρου, δεχθήκαμε ισάριθμες απορρίψεις.
Ύστερα από την άσκηση πίεσης (η πρώτη του αίτηση είχε επίσης απορριφθεί), το 2008 το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πραγματοποίησε αυτοψία στην Πέτρου Ράλλη.
«Δεν υπάρχει δυνατότητα να μπερδέψει κανείς την Πέτρου Ράλλη με οτιδήποτε άλλο πέραν από μια φυλακή», καταγράφει σε σχετική του έκθεση του Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Οι κρατούμενοι κρατούνται σε μια σειρά από κελιά κατά μήκους του διαδρόμου. Κάθε κελί έχει πέντε κρεβάτια από τσιμέντο. Οι τρεις συμπαγείς τοίχοι των περισσότερων κελιών καλύπτονται από γκραφίτι και ο τέταρτος τοίχος από μια κλειδωμένη πόρτα με κάγκελα από σίδερο που βλέπει στον διάδρομο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ιδιωτικότητα για τους κρατούμενους. Οι κρατούμενοι πρέπει να ζητήσουν άδεια κάθε φορά που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα».
Την παραπάνω εικόνα, ως προς την στοίχιση των κελιών στην σειρά με πλήρη έλλειψη ιδιωτικότητας και συνθήκες που θυμίζουν κράτηση, επιβεβαιώνουν στο Solomon MAG εργαζόμενοι οργανώσεων που παρέχουν υπηρεσίες υποστήριξης στο χώρο.
Σημειώνεται πως τα μέλη του Παρατηρητηρίου που πραγματοποίησαν την αυτοψία στην Πέτρου Ράλλη, συνάντησαν από περιπτώσεις κρατούμενων στους οποίους δεν είχε δοθεί σαπούνι ή οδοντόβουρτσα για διάστημα που άγγιζε τους δύο μήνες, έως και κρατούμενο που ήταν αναγκασμένος να ουρεί σε ένα μπουκάλι που είχε δίπλα στο κρεβάτι του.
Έως και σήμερα δεν υπάρχει φωτογραφικό υλικό από το εσωτερικό του ΠΡΟΚΕΚΑ, γεγονός που οφείλεται και στο ότι σε αντίθεση με άλλους χώρους διοικητικής κράτησης, στους κρατούμενους δεν επιτρέπεται να έχουν ούτε πρόσβαση στα κινητά τους.
Παραδόξως, οι μόνες δημοσιευμένες φωτογραφίες μέσα από την Πέτρου Ράλλη προέρχονται από αστυνομικούς, οι οποίοι δημοσίευσαν φωτογραφίες ύστερα από επίσκεψη που πραγματοποίησαν, στην οποία όπως αναφέρουν διαπίστωσαν τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν τόσο για τους συναδέλφους τους όσο και για τους κρατούμενους. Χαρακτηριστικά, το ταβάνι σε κάποιον από τους ορόφους, έπεσε τον Ιούλιο του 2019.
Στην Πέτρου Ράλλη συναντά κανείς τα ζητήματα που γενικότερα εντοπίζονται στους χώρους κράτησης, όπως οι προβληματικές συνθήκες υγιεινής, η απουσία θέρμανσης, και η κακή ποιότητα φαγητού. Αυτό όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα.
«Υπάρχει ένα ζήτημα, το οποίο αφορά τον ίδιο τον σχεδιασμό της εγκατάστασης, που παραπέμπει σε σωφρονιστικό κατάστημα, σε φυλακή», λέει ο Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, νομικός στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το οποίο από το 2010 πραγματοποιεί επισκέψεις στον χώρο στο πλαίσιο της παροχής νομικής συνδρομής σε κρατούμενους.
«Το δεύτερο ζήτημα είναι πως το προαύλιο της Πέτρου Ράλλη, ο χώρος όπου προαυλίζονται οι κρατούμενοι, είναι απολύτως ακατάλληλο για προαυλισμό. Ουσιαστικά είναι μια ταράτσα με ένα φράχτη γύρω-γύρω, στην οποία οι κρατούμενοι δεν έχουν τίποτα να κάνουν. Θυμίζει λοιπόν περισσότερο προαύλιο φυλακής παρά κέντρο κράτησης παράτυπα διαμενόντων αλλοδαπών».
Ως εκ τούτου, συμπληρώνει ο Κωνσταντίνου, «δεν νομίζω πως υπάρχει θέμα συζήτησης για το εάν οι χώροι της Πέτρου Ράλλη πρέπει να χρησιμοποιούνται ή όχι. Με βάση τα πρότυπα του νόμου και το πώς θα πρέπει να είναι οι χώροι κράτησης, είναι σαφές πως η Πέτρου Ράλλη δεν πληροί τις προϋποθέσεις και είναι από τη φύση της ακατάλληλη για παρατεταμένη, δηλαδή για μεγαλύτερη των 24 ωρών κράτηση. Αυτό αποτελεί κάτι που η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT) έχει διαπιστώσει με επαναλαμβανόμενες εκθέσεις ήδη από το 2005».
Η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων υπάγεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης κι έχει την δυνατότητα να διενεργεί απροειδοποίητα αυτοψίες σε χώρους κράτησης ώστε να διαπιστώνει τι συνθήκες επικρατούν σε αυτούς. Μολονότι στις εκθέσεις της σημειώνει πως ο χώρος δεν είναι κατάλληλος για παραμονή μεγαλύτερη των 24 ωρών, στην Πέτρου Ράλλη οι κρατούμενοι συχνά παραμένουν για τα ανώτατα χρονικά όρια που η διοικητική κράτηση προβλέπει, συχνά έως και 6 μήνες μέχρι το τέλος του 2019, ενώ με τον νέο νόμο η κράτηση αιτούντα άσυλο μπορεί να διαρκέσει έως και 18 μήνες και επιπλέον 18 μήνες για τη διαδικασία επιστροφής, άρα τα ανώτατα χρονικά όρια αγγίζουν τους 36 μήνες.
Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειωθεί πως και στην πιο πρόσφατη έκθεσή της η Επιτροπή καταγράφει επίσης μεμονωμένα περιστατικά κακοποιητικής συμπεριφοράς από αστυνομικούς προς κρατούμενους.
Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για ζητήματα που αφορούν τις συνθήκες που επικρατούν στην Πέτρου Ράλλη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στο περιστατικό του Μαρτίου του 2019 με το οποίο ξεκινήσαμε το παρόν ρεπορτάζ, οι αποφάσεις σχετίζονται με την κράτηση ανήλικων κοριτσιών σε αυτήν.
Με βάση τους κανονισμούς, η διοικητική κράτηση ανηλίκων θα πρέπει να γίνεται σε χώρους που είναι φιλικοί προς την επιμόρφωση και την ανάπτυξή τους, με την παρουσία ψυχολόγων, παιδαγωγών, και κοινωνικών λειτουργών μεταξύ άλλων. Αυτή όμως είναι μια πρόβλεψη που στην Πέτρου Ράλλη δεν τηρείται.
Ένα δεύτερο ζήτημα, ωστόσο, αφορά το ίδιο το γεγονός πως η διοικητική κράτηση ανηλίκων σε κοινό χώρο με ενήλικες, όπως συνέβη στην περίπτωση των κοριτσιών, απαγορεύεται. Μολονότι όμως ο Συνήγορος του Πολίτη έχει καλέσει ήδη από το 2014 το ελληνικό κράτος να παύσει την πρακτική αυτή, η διοικητική κράτηση ανηλίκων σε χώρο κοινό με ενήλικες συνεχίζεται.
Στην περίπτωση των δύο κοριτσιών που μεταφέρθηκαν από την αστυνομία στην Πέτρου Ράλλη με εντολή εισαγγελέα, έως ότου το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΚΚΑ) διαθέσει θέσεις σε κατάλληλο ξενώνα ασυνόδευτων ανηλίκων γι’ αυτές, το ΕΔΔΑ εξέδωσε ασφαλιστικά μέτρα. Ύστερα από σχετική αίτηση του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες που χειρίστηκε την υπόθεση, το ΕΔΔΑ έδωσε οδηγία στις ελληνικές αρχές να απομακρύνουν τα κορίτσια από την Πέτρου Ράλλη και να τα μεταφέρουν σε χώρο κατάλληλο για την ηλικία τους.
Χαρακτηριστικό είναι πως το ΕΔΔΑ δέχτηκε την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων του ΕΣΠ την αμέσως επόμενη ημέρα από την κατάθεσή της, κρίνοντας πως η κατάσταση στην οποία οι ανήλικες διαβιούσαν στο ΠΡΟΚΕΚΑ συνιστούσε παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που προβλέπει την απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχείρισης.
Πληροφορίες από οργανώσεις που παρέχουν υπηρεσίες εντός της Πέτρου Ράλλη, όμως, αναφέρουν πως έκτοτε, περίπου έναν χρόνο μετά, κι άλλα κορίτσια έχουν κρατηθεί στις ίδιες ακριβώς συνθήκες.
Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία!
Η ερευνητική δημοσιογραφία απαιτεί χρόνο και πόρους που δεν διαθέτουμε πάντα. Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ελέγχουμε την εξουσία και να ασκούμε πίεση, χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας.
