Newsletter | Στήριξε το Solomon
Πριν ενάμιση χρόνο, μια νεαρή έγκυος από το Αφγανιστάν προσπάθησε να αυτοκτονήσει, βάζοντας φωτιά στη σκηνή της στον καταυλισμό Μαυροβούνι στη Λέσβο. Στις 22 Ιουνίου 2022, δικάζεται κατηγορούμενη για εμπρησμό από πρόθεση.
«Δεν ήθελε να γεννήσει στον καταυλισμό. Απ’ όταν η οικογένεια ενημερώθηκε πως η μεταφορά τους στη Γερμανία είχε γίνει δεκτή, ήλπιζε πως θα μπορούσε να ταξιδέψει προτού γεννήσει. Ήταν 27 χρονών, έγκυος στο τέταρτο παιδί, και απεγνωσμένη για να φύγει από τον καταυλισμό. Αλλά οι εβδομάδες περνούσαν, κι ενώ άλλοι διαμένοντες έφευγαν για τη Γερμανία, η δική τους μεταφορά αναβαλλόταν συνεχώς».
Έτσι ξεκινούσε το ρεπορτάζ του Solomon που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2021, για την περίπτωση της νεαρής εγκύου ― τότε ― από το Αφγανιστάν, που και εδώ θα ονομάσουμε Νασρίν.
Έχοντας ζήσει σχεδόν ενάμιση χρόνο στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Λέσβου, και βλέποντας την μετεγκατάσταση στη Γερμανία συνεχώς να αναβάλλεται, το πρωί της 22ας Φεβρουαρίου 2021 η Νασρίν προέβη σε μια πράξη που η Ύπατη Αρμοστεία χαρακτήρισε «πρωτίστως πράξη απόγνωσης» και «κραυγή για βοήθεια»: προσπάθησε να αυτοκτονήσει βάζοντας φωτιά στη σκηνή της.
Η φωτιά σβήστηκε γρήγορα και μόνον η ίδια υπέφερε από εγκαύματα. Μετά την αναμονή μηνών, τη παραμονή της στο νοσοκομείο και τη γέννα, η οικογένεια μετέβη τελικά στη Γερμανία όπου σήμερα χτίζει εκ νέου τη ζωή της.
Αλλά, στις 22 Ιουνίου 2022, η Νασρίν δικάζεται στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Μυτιλήνης για το αδίκημα του εμπρησμού από πρόθεση, από τον οποίο προέκυψαν κίνδυνος για άνθρωπο και φθορά πράγματος που χρησιμεύει για κοινό όφελος.
Εάν καταδικαστεί, αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης έως και δέκα ετών.
Αυτή ήταν η δεύτερη εγκυμοσύνη που η Νασρίν καλούνταν να περάσει στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Λέσβου.
Στην κατάθεσή του στην πυροσβεστική, ο άνδρας της είπε πως η ζωή στο Μαυροβούνι, τον καταυλισμό που φτιάχτηκε εκτάκτως σε ένα πεδίο βολής μετά την καταστροφή της Μόριας και αποτελεί έως και σήμερα την μόνη δομή στο νησί, δυσκόλευε πολύ τη βαριά εγκυμονούσα γυναίκα του.
Ο ίδιος είχε αναζητήσει κάποιο διαμέρισμα στη Μυτιλήνη, αλλά δίχως αποτέλεσμα.
Πέρα από την έκθεσή τους σε μόλυβδο με δυνητικά άκρως επιβλαβή αποτελέσματα, και τους ισχυρούς ανέμους, οι σχεδόν 7.000 ένοικοι του Μαυροβουνίου έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις προβληματικές συνθήκες διαβίωσης, καθώς ζούσαν δίχως θέρμανση και ζεστό νερό, με περιορισμένη πρόσβαση σε ρεύμα, σε καλοκαιρινές σκηνές που πλημμύρισαν τόσο στην πρώτη βροχή, όσο και στις επόμενες που ακολούθησαν.
Μετά την καταστροφή της Μόριας, η Γερμανία ανακοίνωσε πως θα δεχόταν περίπου 1.500 πρόσφυγες αλλά, έως και τότε, είχε υποδεχθεί μόλις το ένα τρίτο εξ αυτών. Και η Νασρίν, η μεταφορά της οικογένειας της οποίας είχε εγκριθεί, αδημονούσε να φύγει από το Μαυροβούνι.
Παρότι κατηγορείται πως με την πράξη της δημιουργήθηκε κίνδυνος για τους άλλους ενοίκους, η αλήθεια είναι πως οι κινήσεις της Νασρίν μαρτυρούν την πρόθεσή της να προκαλέσει κακό στον εαυτό της και μόνο.
Προέβη στην πράξη ενώ ο σύζυγος και ο γιος της απουσίαζαν, κι αφού η ίδια απομάκρυνε και τις δύο της κόρες από την σκηνή και τις άφησε σε γείτονες. Βρέθηκε στην σκηνή μόνη της, χρησιμοποίησε έναν αναπτήρα για να βάλει φωτιά στο ύφασμα της σκηνής, και ξάπλωσε στο εσωτερικό της.
Η απειλή για τους άλλους αιτούντες άσυλο στοιχειοθετείται μάλλον δύσκολα: παρότι το αρχηγείο της πυροσβεστικής βρίσκεται σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από τον καταυλισμό, από την έκθεση της πυροσβεστικής προκύπτει πως οι γείτονες μπόρεσαν να σβήσουν άμεσα τη φωτιά με μπουκάλια νερό, προτού καταφτάσει το πυροσβεστικό όχημα.
«Η ποινικοποίηση μιας πράξης απόγνωσης θα πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα, όχι μόνο ως νομικούς συμπαραστάτες αλλά και ως πολίτες», δήλωσε στο Solomon η συνήγορος υπεράσπισης Έφη Δούση, από την οργάνωση HIAS Greece που έχει αναλάβει την υπόθεση της Νασρίν.
«Δυστυχώς, αυτή η υπόθεση αποτελεί ένα παράδειγμα εσφαλμένης ενεργοποίησης του ποινικού κατασταλτικού μηχανισμού σε βάρος μιας ατιμώρητης κατά το ποινικό μας δίκαιο αυτοπροσβολής, της απόπειρας αυτοκτονίας», πρόσθεσε.
Ο δικηγόρος Βασίλης Κερασιώτης, επίσης συνήγορος υπεράσπισης από την HIAS Greece, είπε στο Solomon πως κατά το στάδιο της ανάκρισης επιτράπηκε στην Νασρίν να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων και να μεταβεί στη Γερμανία.
«Αναμένουμε λοιπόν ότι κατά την επ’ ακροατηρίω διαδικασία η δικαιοσύνη θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, και θα αποδεχθεί ότι η συγκεκριμένη πράξη δεν είναι αξιόποινη».
Κατά την κα. Δούση, η υπόθεση της Νασρίν «συσκοτίζει την ευθύνη του κράτους να δράσει προληπτικά και να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους ανθρώπους που ζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, η έλλειψη των οποίων τους οδηγεί στην απελπισία που φθάνει στο σημείο να θέλουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους».
Μιλώντας στο προσωπικό της πυροσβεστικής που την επισκέφθηκε στο νοσοκομείο για να πάρει την κατάθεσή της, η Νασρίν είχε πει πως αντιμετώπιζε σκέψεις αυτοκτονίας για δύο μήνες προτού τελικά προβεί στην πράξη. Ωστόσο, παρά την ευαλωτότητά τους, η πρόσβαση των αιτούντων άσυλο σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, που εξάλλου προσφέρονται κυρίως από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, είναι περιορισμένη.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είχαν κρούσει τον κώδωνα, αναφέροντας πως στον καταυλισμό του Μαυροβουνίου υπήρχε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ως προς την ψυχική υγεία των ενοίκων.
Η Θάλεια Πορτοκάλογλου, ψυχολόγος και υπεύθυνη ψυχοθεραπευτικού προγράμματος του Δικτύου Μέλισσα, είπε στο Solomon πως «μια τέτοιου είδους αυτοκαταστροφική πράξη αποτελεί καθαρή ένδειξη της ακραίας απελπισίας που προκύπτει από την ισοπεδωτική ματαίωση που βιώνει καθημερινά η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων».
«Το συγκεκριμένο συμβάν δεν αποτελεί το ίδιο το “πρόβλημα” αλλά το σύμπτωμα μιας βαθιά παθολογικής και δυσλειτουργικής κατάστασης στο σύστημα πλαισίωσης», συμπλήρωσε. «Όσο εμμένουμε αποκλειστικά στην ενασχόλησή μας με το σύμπτωμα και δεν αναζητούμε την πηγή, τόσο θα απομακρυνόμαστε από την λύση».
Εάν η Νασρίν καταδικαστεί, πάντως, θα πρόκειται για πρωτοφανή εξέλιξη.
Έως και σήμερα, στην Ευρώπη δεν είναι γνωστή η περίπτωση κάποιου αιτούντα άσυλο που να επιχείρησε να δώσει τέλος στη ζωή του, και να καταδικάστηκε επειδή λόγω αυτού προξένησε κίνδυνο σε άλλους ή σε δημόσια περιουσία.
Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία!
Η ερευνητική δημοσιογραφία απαιτεί χρόνο και πόρους που δεν διαθέτουμε πάντα. Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ελέγχουμε την εξουσία και να ασκούμε πίεση, χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας.
