Δώρο Πάσχα στην εκλεκτή Μηταράκη από το υπουργείο Μετανάστευσης

Τις ισχυρότατες ενδείξεις προνομιακής μεταχείρισης της ΜΚΟ Hopeten (πρώην Hopeland), οι οποίες κατά το τελευταίο ενάμιση έτος έχουν αναδειχθεί τόσο από τη δημοσιογραφική έρευνα του Solomon όσο και εντός του ελληνικού κοινοβουλίου, επέλεξε να υπογραμμίσει με πρόσφατη ενέργειά του το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου.

Ενώ η ασυνέπεια μηνών του υπουργείου απέναντι στους φορείς που υλοποιούν το πρόγραμμα στέγασης αιτούντων άσυλο ESTIA έχει δημιουργήσει δυσθεώρητες οφειλές και απλήρωτους εργαζομένους και ιδιοκτήτες διαμερισμάτων, το υπουργείο έκανε ένα δώρο της τελευταίας στιγμής στην Hopeten, δίνοντας τη Μεγάλη Τρίτη εντολή να της καταβληθούν περίπου 355.000 ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει πως, από τους τουλάχιστον 20 φορείς υλοποίησης του ESTIA ανά την Ελλάδα απέναντι στους οποίους υπάρχουν οφειλές, η Hopeten είναι ο μόνος φορέας που πληρώθηκε.

Εκείνο που παρουσιάζει ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον, όμως, είναι η χρονική συγκυρία της κίνησης: πληρώνοντας την Hopeten την Μεγάλη Τρίτη, το υπουργείο εξασφάλισε στην ΜΚΟ τη δυνατότητα να καταβάλει στους εργαζομένους της εγκαίρως το προβλεπόμενο δώρο Πάσχα — η μη καταβολή του οποίου έως και την Μεγάλη Τετάρτη αποτελεί ποινικό αδίκημα.

Τι είναι το πρόγραμμα ESTIA

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Όπως αναφέρουμε σε παλαιότερο ρεπορτάζ, το πρόγραμμα ESTIA (ονομαζόμενο απλώς ESTIA από τα τέλη του 2015 που ξεκίνησε, ESTIA II κατά το διάστημα Ιούλιος-Δεκέμβριος 2020, και ESTIA 2021 για τα έτη 2021 και 2022) είναι το πρόγραμμα παροχής στέγασης σε αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στην Ελλάδα.

Χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου με ευρωπαϊκούς πόρους. Αρχικά, τη διαχείρισή του είχε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), την οποία πλέον έχει αναλάβει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου.

Το ESTIA υλοποιείται σε διάφορες περιοχές της χώρας, από την Καρδίτσα έως τα Ιωάννινα και απ’ το Ηράκλειο έως την Τρίπολη, και πέραν της στέγασης παρέχει πρόσβαση σε βασικές κοινωνικές υπηρεσίες.

Στην παρούσα φάση, το πρόγραμμα υλοποιούν τουλάχιστον δέκα φορείς της αυτοδιοίκησης (π.χ. δημοτικές επιχειρήσεις Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Λάρισας) και δέκα Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (π.χ. Άρσις, Ηλιακτίδα, Νόστος).

Η ασυνέπεια του υπουργείου Μετανάστευσης

Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι πως το πρόγραμμα πραγματοποιείται μετ’ εμποδίων, σε μεγάλο βαθμό επειδή το υπουργείο συνεχώς καθυστερεί να καταβάλει στους φορείς τα χρήματα που τους αναλογούν.

Οι εργαζόμενοι και ιδιοκτήτες διαμερισμάτων του προγράμματος ESTIA έχουν μείνει απλήρωτοι για έως και τέσσερις μήνες αρκετές φορές τα τελευταία δυόμιση χρόνια, όπως π.χ. το φθινόπωρο του 2020, την άνοιξη του 2021, και το φθινόπωρο του 2021 ― φτάνοντας στο σήμερα.

Στις 20 Μαρτίου 2022, συνολικά 20 φορείς υλοποίησης του έργου απέστειλαν επιστολή στην ηγεσία και τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Μετανάστευσης, η οποία κοινοποιήθηκε επίσης στη γενική γραμματεία του πρωθυπουργού.

Στην επιστολή, που είδε το Solomon, αναφέρεται πως από την αρχή του τρέχοντος έτους (δηλαδή τουλάχιστον κατά τους τελευταίους τέσσερις μήνες) κανένας φορέας δεν έχει λάβει χρήματα από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Σημειώνεται επίσης πως, για τους περισσότερους φορείς, τα τελευταία εγκεκριμένα δελτία Δήλωσης Δαπανών ανάγονται στον Ιούλιο του 2021, δηλαδή δέκα μήνες πριν.

«Οι περισσότεροι φορείς έχουμε σωρεύσει οικονομικές υποχρεώσεις προς προμηθευτές, ιδιοκτήτες διαμερισμάτων, παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος, προσωπικό και συνεπώς καλούμαστε να υλοποιήσουμε και να ολοκληρώσουμε το ΕΣΤΙΑ μέσα σε ένα ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο», αναφέρεται.

Εκφράζεται ακόμη η προειδοποίηση πως οι οφειλές που έχουν συσσωρευθεί έχουν ως αποτέλεσμα οι νόμιμοι εκπρόσωποι των φορέων να βρίσκονται έκθετοι «ηθικά αλλά και νομικά», αλλά και να διακυβεύεται η ίδια η διαχειριστική ικανότητα των φορέων.

Έχοντας τον τελευταίο μήνα πραγματοποιήσει επιτόπιο ρεπορτάζ σε Αθήνα, Τρίπολη και Ιωάννινα, το Solomon έχει επιβεβαιώσει την εγκυρότητα των ζητημάτων που επισημαίνονται στην επιστολή.

Στα Ιωάννινα, συναντήσαμε αιτούντες άσυλο που κλήθηκαν (και ακόμη καλούνται) να αντιμετωπίσουν το χειμώνα δίχως θέρμανση. Εργαζομένους απλήρωτους για πάνω από δύο μήνες. Και ιδιοκτήτες διαμερισμάτων στους οποίους οφείλονταν τουλάχιστον τρία ενοίκια.

Στην Τρίπολη, η ασυνέπεια του υπουργείου δημιούργησε οφειλές τουλάχιστον τριών μηνών τόσο στο προσωπικό του προγράμματος όσο και στους 50 ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων που συμμετέχουν σ’ αυτό. Δημιουργήθηκε ο κίνδυνος τα διαμερίσματα να μείνουν δίχως ρεύμα, λόγω οφειλών στον πάροχο, και να διακοπεί το δρομολόγιο που ορισμένες φορές τη βδομάδα μεταφέρει αιτούντες άσυλο στις στην υπηρεσία ασύλου της Πάτρας, λόγω συσσωρευμένων οφειλών πετρελαίου κίνησης.

Παράλληλα, ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών καταγράφει το αντίστοιχο «χάος», όπως περιγράφουν πηγές στο πεδίο τη συνθήκη που διαμορφώνεται λόγω της έλλειψης πόρων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, και Ηράκλειο.

Πρωτοβουλία για τη Hopeten και μόνο

Η κραυγή αγωνίας των φορέων με την κοινή επιστολή τους στις 20 Μαρτίου 2022 εισακούστηκε ― αν και όχι για όλους τους.

Ανατρέχοντας στις σχετικές αποφάσεις στη Διαύγεια, διαπιστώνει κανείς πως η ΜΚΟ Hopeten είναι ο μόνος φορέας υλοποίησης του ESTIA που εμφανίζεται να έχει λάβει χρήματα, και συγκεκριμένα περίπου 355.565 ευρώ, μέσω τριών σχετικών εντολών (290.274, 49.801, και 15.491 ευρώ, αντίστοιχα) στις 19 Απριλίου 2022.

Ως αιτιολογία, και στις τρεις εντολές πληρωμής αναφέρεται πως πρόκειται για αμοιβή «έναντι».

Οι ― λίγες ― άλλες αναρτήσεις στη Διαύγεια σχετικά με το ESTIA αφορούν στην επικύρωση ορισμένων τροποποιήσεων του προγράμματος για άλλους φορείς, και όχι σε οικονομικές συναλλαγές. Άλλοι φορείς επιβεβαίωσαν στο Solomon πως δεν έχουν πληρωθεί έως και σήμερα.

Αναπόφευκτα προκύπτουν τρία ερωτήματα. Πρώτον, γιατί το υπουργείο αποφάσισε να πληρώσει την Hopeten και μόνο ανάμεσα σε τουλάχιστον 20 φορείς ανά την Ελλάδα, που λόγω της δικής του ασυνέπειας αντιμετωπίζουν τα ίδια ζητήματα;

Δεύτερον, για πόσο εξαιρετική συγκυρία μπορεί να πρόκειται όταν το υπουργείο σπεύδει να πληρώσει αποκλειστικά και μόνο την ΜΚΟ απέναντι στην οποία καταγράφεται προνομιακή μεταχείριση;

Και τρίτον, θα μπορούσε να συνδεθεί αυτή η σπουδή του υπουργείου να πληρώσει την Hopeten Μεγάλη Τρίτη, με το ότι η μη καταβολή δώρου Πάσχα από έναν εργοδότη (π.χ. τη Hopeten) την Μεγάλη Τετάρτη συνιστά ποινικό αδίκημα που διώκεται με αυτόφωρο και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως έξι μηνών και χρηματικό ποσό;

Ποια είναι η Hopeten

Προκειμένου να δοθεί μια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, θα πρέπει πρώτα να εξηγήσουμε ποια είναι η ΜΚΟ Hopeten και γιατί μέσα στον μόλις ενάμιση χρόνο λειτουργίας της έχει συγκεντρώσει το δημοσιογραφικό και πολιτικό ενδιαφέρον.

Όπως αναφέρεται σε παλαιότερη έρευνα του Solomon (Ιανουάριος 2021), η Hopeten ιδρύθηκε (αρχικά ως Hopeland) τον Σεπτέμβριο του 2020  μέσα από την εξαγορά μιας ανενεργής ΜΚΟ ασχέτου αντικειμένου, από δύο εταίρους επίσης δίχως καμία εμπειρία στο προσφυγικό: τον Γεώργιο Πουλαδάκη, πρώην εργαζόμενο στην καθαριότητα στο δήμο Αμαρουσίου, και την Αικατερίνη Ρούκα, επιχειρηματία στον χώρο των καλλυντικών στη Θεσσαλονίκη.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την ίδρυσή της, η Hopeten κατάφερε να εγγραφεί στο Μητρώο ΜΚΟ του υπουργείου Μετανάστευσης, παρότι προηγούνταν τουλάχιστον 196 άλλες ΜΚΟ και δεν πληρούσε τα κριτήρια που το υπουργείο είχε θέσει, και εξασφάλισε ποσό άνω των 7 εκατ. ευρώ για τη στέγαση αιτούντων άσυλο για 15 μήνες.

Η πολύμηνη έρευνα των Solomon και Reporters United (Φεβρουάριος 2022) έδειξε πως, σε αντίθεση με την κοινή εμπειρία, η Hopeten μπήκε στο πρόγραμμα ESTIA ενοικιάζοντας όχι διαμερίσματα από διάφορες μεσιτικές, αλλά ολόκληρα κτίρια αποκλειστικά από δύο εταιρείες που διευθύνουν τα ίδια άτομα.

Πρόκειται για τις εταιρείες BW και Destiny, που διευθύνουν ο Ευάγγελος Παπαευαγγέλου, πρώην αντιπρόεδρος της εταιρείας Jumbo, και ο κουνιάδος του, Πέτρος Καψάς. Οι εταιρείες ελέγχθηκαν για ξέπλυμα χρήματος και «αθωώθηκαν» χάρη σε μια τροπολογία του Άδωνι Γεωργιάδη, και κατηγορούνται σήμερα για εξαπάτηση Κινέζων επενδυτών Golden Visa.

Η έρευνα των Solomon και Reporters United έδειξε πως ο εταίρος της MKO Hopeten, Γεώργιος Πουλαδάκης, είναι θείος (αδερφός της μητέρας) του διευθυντή της εταιρείας DESTINY, Πέτρου Καψά.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι δύο μήνες πριν τη δημιουργία της Hopeten, που πέρα από τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα ESTIA δεν αναπτύσσει καμία άλλη δραστηριότητα, ο Πέτρος Καψάς και ο υπουργός Νότης Μηταράκης ήταν μαζί στη Μύκονο.

Τι απάντησε η Hopeten

Το Solomon απευθύνθηκε τόσο στο υπουργείο Μετανάστευσης όσο και στην Hopeten.

Ζητήσαμε από την Hopeten να σχολιάσει το γεγονός ότι πέρα από μοναδική ΜΚΟ για την οποία δημοσιεύματα και βουλευτές της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ) έχουν επισημάνει προνομιακή μεταχείριση από το υπουργείο, είναι αντίστοιχα ο μόνος φορέας για τον οποίο το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου εξέδωσε απόφαση πληρωμής.

Σε σαφώς πιο φιλικό τόνο από την τελευταία αλληλογραφία μας, όταν η Hopeten απάντησε με εξώδικο στις ερωτήσεις που έθετε η κοινή έρευνα Solomon και Reporters United, η Hopeten δήλωσε πως «ουδέποτε υπήρξε προνομιακή μεταχείριση της Οργάνωσης μας από το Υπουργείο (όπως προκύπτει από τις γραπτές απαντήσεις του Υπουργείου στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού ελέγχου)».

Σημείωσε ακόμη πως η επίμαχη πληρωμή αφορούσε «πληρωμές της Σύμβασης του έτους 2021 και τα οποία πήραμε με μεγάλη καθυστέρηση», ενώ η ΜΚΟ παραμένει απλήρωτη για το 2022 «παρά τις πολλαπλές οχλήσεις» της.

Η παραδοχή του υπουργείου Μετανάστευσης

Το υπουργείο Μετανάστευσης ακόμα μια φορά δεν απάντησε στα δημοσιογραφικά ερωτήματα του Solomon. Ωστόσο, το υπουργείο απάντησε, με δελτίο τύπου, στο ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών.

Στην απάντησή του, το υπουργείο ουσιαστικά επιβεβαιώνει ότι οι φορείς παραμένουν απλήρωτοι, αναφέροντας ότι η αποπληρωμή της χρηματοδότησης για το έως τώρα διάστημα θα προχωρήσει εντός του Μαΐου.

Παραδέχεται, ωστόσο, πως ξεκίνησε η καταβολή των οφειλόμενων χρημάτων «με 2 φορείς να έχουν λάβει συνολικά 388.023 ευρώ». Στη Διαύγεια, πάντως, δεν εμφανίζεται κάποια άλλη πληρωμή πέρα από τα συνολικά 355.565 ευρώ που δόθηκαν στη Hopeten.

Και είναι τα μόνα χρήματα που καταβλήθηκαν εγκαίρως για το δώρο Πάσχα.