Newsletter | Στήριξε το Solomon
Ο εκδότης — πρώην σύμβουλος Αβραμόπουλου και ο αρθρογράφος — νυν στέλεχος Μαξίμου. Οι αδημοσίευτοι ισολογισμοί, τα χρήματα από την λίστα Πέτσα, και μια καταγγελία για λογοκλοπή από ιστορική ιταλική εφημερίδα. Ποιο είναι το manifesto που για τις παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων κατηγόρησε τα θύματα.
Στις 17 Ιουλίου 2022, η ιταλική εφημερίδα Il Manifesto είχε ένα μήνυμα για όσους αναγνώστες της πιθανόν βρεθούν στην Ελλάδα για διακοπές το φετινό καλοκαίρι.
«Εάν τύχει να δείτε να κρεμιέται στα περίπτερα μια εφημερίδα που έχει το ίδιο όνομα και λογότυπο με αυτήν που κρατάτε στα χέρια σας, μην την αγοράσετε», προειδοποιούσε η εφημερίδα. «Δεν επεκτείναμε την κυκλοφορία μας ούτε αποφασίσαμε να μεταφράζουμε τα άρθρα μας. Αυτό που έχει συμβεί είναι ξεκάθαρη λογοκλοπή».
Το άρθρο της εφημερίδας της Αριστεράς, που έχει συμπληρώσει μισό αιώνα ζωής, ανέφερε πως συνηθίζεται, όταν κάποιος προσπαθεί να οικειοποιηθεί ένα ήδη υπάρχον εμπορικό σήμα για να εκμεταλλευτεί τη δημοφιλία του, να χρησιμοποιεί και λίγη φαντασία: προσθέτει ίσως λέξεις ή κάνει μικρές παραλλαγές.
«Εδώ έχουν αντιγράψει και επικολλήσει το όνομα και τη γραμματοσειρά, αλλάζοντας ελάχιστα το άρθρο».
Η εφημερίδα στην οποία αναφέρεται η Il Manifesto είναι η ελληνική εφημερίδα to manifesto. Αποτελεί την νεοεκδοθείσα έντυπη έκδοση της ιστοσελίδας tomanifesto.gr.
Ιστοσελίδα και εφημερίδα έχουν μάλλον περιορισμένη απήχηση, αλλά συγκέντρωσαν τα φώτα της προσοχής την περασμένη εβδομάδα όταν, με άρθρο του στο manifesto, ο υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων της Νέας Δημοκρατίας (και πρώην μέλος της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων), Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου, αναπαρήγαγε ανακρίβειες σχετικά με τις υποκλοπές πολιτικών και δημοσιογράφων, επιρρίπτοντας ουσιαστικά την ευθύνη για τις παγιδεύσεις κινητών τηλεφώνων με το κακόβουλο λογισμικό Predator στα ίδια τα θύματα.
Εάν αντιπαραθέσει κανείς τον ιταλικό και τον ελληνικό τίτλο θα διαπιστώσει πως πρόκειται πράγματι για το ίδιο λογότυπο, με μικρές μόνο διαφοροποιήσεις από το πρωτότυπο.
Στην ελληνική έκδοση, έχει αφαιρεθεί αφενός ο υπότιτλος quotidiano comunista («κομμουνιστική εφημερίδα») κι αφετέρου η κόκκινη γραμμή που υπογραμμίζει τον τίτλο.
Αλλά η «κόκκινη γραμμή που υπογραμμίζει τα γράμματα της εφημερίδας υποδηλώνει μια ακριβή πολιτική θέση και έναν καθαρό και ανεξάρτητο εκδότη, οργανωμένο ως συνεταιρισμός», σημειώνει στο άρθρο της η Il Manifesto. Κι ενημερώνει για την λήψη νομικών μέτρων κατά του manifesto, καθώς ο τίτλος της «δεν μπορεί να σπιλώνεται από ένα προπαγανδιστικό φύλλο υπέρ της δεξιάς κυβέρνησης υπό την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας».
Η ιταλική εφημερίδα υποστηρίζει πως στο manifesto δεν βρίσκει κανείς χρονογραφήματα, ρεπορτάζ, ή έρευνες, παρά μόνο «άρθρα γνώμης και πολιτικές πολεμικές που από τη μια εξυμνούν τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την ομάδα του και από την άλλη επιτίθενται ανελέητα στην αντιπολίτευση με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ».
Το Solomon παρακολουθεί το περιεχόμενο αρχικά της ιστοσελίδας και στη συνέχεια του εντύπου απ’ όταν, στις 15 Απριλίου 2022, ανακοινώθηκε (με μια φωτογραφία που έδειχνε τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο πρωτοσέλιδο) στους αναγνώστες της ιστοσελίδας πως «tomanifesto.gr πολύ σύντομα δεν θα πορεύεται μόνο», και στη συνέχεια, στις 14 Μαΐου 2022, γνωστοποιήθηκε πως το πρώτο φύλλο της καθημερινής εφημερίδας θα κυκλοφορούσε δύο ημέρες αργότερα, στις 16 Μαΐου 2022.
Και η αλήθεια είναι πως το συμπέρασμα της ιταλικής εφημερίδας μάλλον δεν είναι άδικο.
Εάν το στίγμα του manifesto δεν είχε γίνει κατανοητό από την ανακοίνωση του λανσαρίσματος της εφημερίδας, η πρώτη ευκαιρία δόθηκε ήδη με το πρώτο φύλλο, με αφορμή την επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν, σύμφωνα με το πρωτοσέλιδο, «ισχυρός εταίρος, όχι φτωχός συγγενής» και η ομιλία του στο Κογκρέσο «κομβικής σημασίας». Από την άλλη, ο Αλέξης Τσίπρας «έτρεξε μόνος του… και βγήκε πρώτος» στις εσωκομματικές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ.
Η εφημερίδα ενημερώνει για την αγωγή που κατέθεσε για την υπόθεση Novartis ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, και φιλοξενεί δύο άρθρα: ένα του γραμματέα της ΝΔ, Παύλου Μαρινάκη, και ένα του γενικού διευθυντή της ΝΔ, Γιάννη Μπρατάκου. Ίδια είναι η εικόνα και στα επόμενα πρωτοσέλιδα του manifesto.
Προκειμένου να παρουσιάσει πώς αποτιμά την επίσκεψη Μητσοτάκη «ο πολιτικός κόσμος», το manifesto απευθύνεται σε έντεκα υπουργούς ή στελέχη της ΝΔ και σε συνολικά τέσσερις εκπροσώπους άλλων Κομμάτων (από έναν για ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, και Δημοκρατικό Συναγερμό στην Κύπρο).
Η πρώτη εβδομάδα κλείνει με το πρωτοσέλιδο της 20ης Μαΐου 2022 να ενημερώνει για την «σκευωρία Novartis», για την οποία και είναι «Κόλαφος το κατηγορητήριο για “Ρασπούτιν” και Τουλουπάκη».
Έως και την ημέρα δημοσίευσης του ρεπορτάζ (11.08.2022), το manifesto έχει κυκλοφορήσει συνολικά 63 φύλλα. Το Solomon συγκέντρωσε όλους τους κεντρικούς τίτλους των πρωτοσέλιδων σε ένα αρχείο excel και τους διέκρινε σε τρεις κατηγορίες:
Όπως προκύπτει, από τα 63 πρωτοσέλιδα τα 31 παρουσιάζουν κάποια αρνητική είδηση για τον ΣΥΡΙΖΑ, και τα 28 κάποια θετική είδηση για την κυβέρνηση ή τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Μόλις 4 πρωτοσέλιδα παρουσιάζουν κάποια είδηση που να μην εμπίπτει στις δύο παραπάνω κατηγορίες.
[Εδώ μπορείτε να βρείτε ένα excel με την κατηγοριοποίηση των μέχρι σήμερα πρωτοσέλιδων από το Solomon].
Ως προς τα άρθρα που δημοσιεύονται στο σώμα της εφημερίδας ή την ιστοσελίδα, πράγματι δεν εντοπίζονται πρωτογενή ρεπορτάζ. Πρόκειται κατά βάση για άρθρα γνώμης, που είτε εξυμνούν την παρούσα κυβέρνηση είτε βάλλουν κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Στο πλαίσιο αυτής της στόχευσης, το manifesto φιλοξενεί στα πρωτοσέλιδά του και πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία ξεσπαθώνουν κατά της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Θα έλεγε κανείς πως ως εδώ τίποτα το μεμπτό δεν υπάρχει: κάθε Μέσο έχει δικαίωμα να εκφράζει λιγότερο ή περισσότερο τις απόψεις που η διοίκησή του επιθυμεί, και να βρίσκεται εγγύτερα σε όποιο Κόμμα η δημοσιογραφική του συνείδηση επιτάσσει.
Άλλωστε, το ίδιο το manifesto κάνει σαφή αναφορά στην ταύτισή του με «τις αρχές της κεντρώας και κεντροδεξιάς παράταξης όπως επί σειράν ετών εκφράζονται από την Νέα Δημοκρατία και όπως τις διατύπωσε ο ιδρυτής του κόμματος, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής».
Το manifesto όμως, απαντώντας στο ερώτημα που από μόνο του θέτει στο ίδιο κείμενο για το «ποια η σκοπιμότητα ενός ακόμη ενημερωτικού Μέσου», εξαγγέλλει μεταξύ άλλων πως θα είναι «πιστό στις αρχές της αντικειμενικότητας» και «της τήρησης των αρχών της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και του σεβασμού στον αναγνώστη».
Απαραίτητη προϋπόθεση για να πληρούνται οι δύο τελευταίοι όροι είναι ο αναγνώστης να γνωρίζει την ταυτότητα των δημοσιογράφων που διαβάζει και από που χρηματοδοτούνται. Και, όπως θα δούμε, στην περίπτωση του manifesto η ύπαρξη των δύο προϋποθέσεων αμφισβητείται.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία «ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΙΚΕ» (διακριτικός τίτλος «TO MANIFESTO»), που εκδίδει την ιστοσελίδα tomanifesto.gr, συστάθηκε στις 9 Μαΐου 2019 στην Καλλιθέα Αττικής.
Το εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας, που ανέρχεται σε 8.000 ευρώ, καλύφθηκε από τις εισφορές των δύο εταίρων της εταιρείας: των δημοσιογράφων Χάρη Παυλίδη και Αλέξανδρου Παπασταθόπουλου.
Ωστόσο, παρότι η νομοθεσία προβλέπει πως για τις ΙΚΕ (νομική μορφή της εταιρείας) η υποχρέωση δημοσιότητας εγκεκριμένων οικονομικών καταστάσεων στο ΓΕΜΗ υφίσταται, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή της η εταιρεία δεν έχει δημοσιεύσει κανέναν ισολογισμό.
Οι μοναδικές δημοσιεύσεις στο ΓΕΜΗ αφορούν διάφορες τροποποιήσεις στο καταστατικό της. Ως εκ τούτου, δεν είναι γνωστές οι πηγές χρηματοδότησης του Μέσου, καθώς και η αναλογία των εσόδων και εξόδων του.
Από την ενίσχυση των ΜΜΕ για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τον κορονοϊό (λίστα Πέτσα), το tomanifesto.gr έλαβε 10.000 ευρώ.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει πως, παρότι πρακτικά είχε δημιουργηθεί μόλις έναν χρόνο πριν, η ιστοσελίδα έλαβε τα ίδια χρήματα με την ιστοσελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών (efsyn.gr), που βρίσκεται στον αέρα από τα τέλη του 2012 και είχε και έχει πολλαπλάσια επισκεψιμότητα. Το tomanifesto.gr έλαβε τα διπλά χρήματα από το tvxs.gr, που επίσης είχε σαφώς μεγαλύτερη επισκεψιμότητα.
Στις διαφημίσεις που προβάλλει το manifesto στην διαδικτυακή και έντυπη έκδοσή του συνυπάρχουν το κράτος (προγράμματα ΕΣΠΑ, ΔΕΘ) και ο ιδιωτικός τομέας (Φυσικό Αέριο, everest). Τα έσοδα από αυτές τις διαφημίσεις δεν είναι γνωστά.
Τον Μάρτιο του 2020, ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας Α.Ε. (ΟΚΑΑ) ανέθεσε στο tomanifesto.gr τη διαφημιστική του προβολή με μπάνερ για έξι μήνες καθώς και συμβουλευτικό ρόλο (σεμινάρια επικοινωνίας στα στελέχη του, παροχή συμβουλών για θέματα επικοινωνιακής στρατηγικής) για δώδεκα μήνες έναντι συνολικά 12.000 ευρώ.
Το tomanifesto.gr βρίσκεται επίσης ανάμεσα στις ιστοσελίδες στις οποίες το Ελληνικό Κτηματολόγιο έχει κατά καιρούς αναθέσεις απευθείας την επικοινωνιακή του προβολή κατά καιρούς, έναντι μηνιαίων ποσών μεταξύ 1.500 και 2.000 ευρώ προ ΦΠΑ.
Φυσικά, αυτά τα χρήματα δεν επαρκούν για τη συντήρηση μιας δημοσιογραφικής ιστοσελίδας, πόσω μάλλον για την έκδοση και υποστήριξη μιας καθημερινής εφημερίδας.
Πάντως, ενώ στο καταστατικό της εταιρείας που εκδίδει tomanifesto.gr προβλέπεται η έκδοση εφημερίδων, για την έκδοση της ομώνυμης εφημερίδας συστάθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία με την επωνυμία «ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ FRONT PAGE ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (διακριτικός τίτλος «ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ FRONT PAGE»).
Η εταιρεία εδρεύει επίσης στην Καλλιθέα Αττικής, ενώ το εταιρικό κεφάλαιο των 25.000 ευρώ συνεισέφεραν εξ ημισείας οι Χάρης Παυλίδης (εκδότης) και Αλέξανδρος Παπασταθόπουλος (διευθυντής). Η αναγνωσιμότητα δεν είναι γνωστή, καθώς βρίσκεται μεταξύ των — αρκετών — εφημερίδων που δεν ανακοινώνουν τις πωλήσεις τους.
Έλλειψη διαφάνειας υπάρχει και ως προς την ταυτότητα ορισμένων από τους αρθρογράφους του manifesto. Το πιο εύστοχο παράδειγμα αποτελεί ο δημοσιογράφος Φώτης Καρύδας.
Η στήλη του Φώτη Καρύδα στην εφημερίδα ονομάζεται Κοινή Λογική. Τα άρθρα του εμφανίζονται στη δεύτερη σελίδα περιεχομένου, από κοινού με τα άρθρα του εκδότη Χάρη Παυλίδη.
Ο Φώτης Καρύδας έχει τέσσερις, τουλάχιστον, γνωστές ιδιότητες:
Σύμφωνα με το ΦΕΚ του διορισμού του, την 1η Σεπτεμβρίου 2019 ο Φώτης Καρύδας διορίστηκε σε θέση συνεργάτη στο Γραφείο Τύπου της Γενικής Γραμματείας του Πρωθυπουργού.
Στις πρόσφατες εξετάσεις της ΕΣΗΕΑ, ο κ. Καρύδας έγινε μέλος με την άνωθι ιδιότητά του ως συνεργάτης του πρωθυπουργού (και ο συντάκτης ως ρεπόρτερ του Solomon). Στα υποχρεωτικά προς παρακολούθηση σεμινάρια, που απαιτούνταν για την εγγραφή στο σωματείο, έγινε σαφής αναφορά στο ζήτημα παραβίασης της δημοσιογραφικής δεοντολογίας που προκύπτει όταν δημοσιογράφοι που εργάζονται σε κυβερνητικές θέσεις ή γραφεία Τύπου ταυτόχρονα δημοσιογραφούν.
Ωστόσο, ενώ τα άρθρα που υπογράφει ο κ. Καρύδας στο manifesto αποτελούν διθυράμβους για την κυβερνητική πολιτική, δεν υπάρχει η απαραίτητη διευκρίνιση (disclaimer) που να ενημερώνει πως ο συντάκτης τους ανήκει, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού, στο «προσωπικό επιτελείο» του πρωθυπουργού, που «τον υποστηρίζει κατά την άσκηση των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων του».
Ως εκ τούτου, το Solomon επικοινώνησε με τον κ. Καρύδα, ζητώντας να πληροφορηθεί με ποιαν ιδιότητα υπογράφει τα άρθρα του στο manifesto.
Όταν, για παράδειγμα, υπογράφει άρθρα που φέρουν τίτλους όπως «Σημαντική κατάκτηση για τους εργαζομένους η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας», «Ανεβάζει ταχύτητα το υπουργείο Δικαιοσύνης», «Η Ελλάδα εδραιώνεται ως ελκυστικός επενδυτικός προορισμός», και «Προς μια χρονιά ρεκόρ βαδίζει ο ελληνικός τουρισμός», τα υπογράφει ως δημοσιογράφος, ως μισθοδοτούμενο στέλεχος του προσωπικού επιτελείου του πρωθυπουργού, ή ως πολιτευτής της ΝΔ;
Ζητήσαμε ακόμη από τον κ. Καρύδα να απαντήσει εάν θεωρεί πως:
Έως την ημέρα της δημοσίευσης του ρεπορτάζ, δεν λάβαμε απάντηση από τον κ. Καρύδα.
Τα ίδια ερωτήματα, για την ιδιότητα με την οποία ο κ. Καρύδας αρθρογραφεί στο manifesto, θέσαμε και στον εκδότη της εφημερίδας, Χάρη Παυλίδη.
Ζητήσαμε να μάθουμε εάν ο κ. Παυλίδης θεωρεί πως δεν συντρέχει ανάγκη ενημέρωσης των αναγνωστών των άρθρων του κ. Καρύδα, στην εφημερίδα που εκδίδει, για το ότι ο κ. Καρύδας ανήκει στο προσωπικό επιτελείο του πρωθυπουργού.
Ρωτήσαμε ακόμη γιατί η εταιρεία που εκδίδει την ιστοσελίδα tomanifesto.gr δεν δημοσιεύει οικονομικές καταστάσεις και ζητήσαμε ένα σχόλιο για την καταγγελία της ιταλικής εφημερίδας Il Manifesto για οικειοποίηση του λογοτύπου της από το manifesto.
Έως και την ημέρα της δημοσίευσης του ρεπορτάζ, δεν λάβαμε απάντηση από τον κ. Παυλίδη. Ορισμένες απαντήσεις μπορούν ίσως να δοθούν λαμβάνοντας υπόψη την προϋπηρεσία του ίδιου του εκδότη του manifesto. Σύμφωνα με δημοσιευμένο βιογραφικό του, ο κ. Παυλίδης εργάζεται ως δημοσιογράφος από το 1983.
Παράλληλα με τη δημοσιογραφική ενασχόληση του (π.χ. ως αρθρογράφος στις εφημερίδες Ισοτιμία, Βραδυνή, Δημοκρατία, ΕΣΤΙΑ ή υπεύθυνος πολιτικού ρεπορτάζ στις εφημερίδες Απόφαση, Επένδυση, και Ελευθερία) ο ίδιος αναφέρει πως έχει εργαστεί ως διευθυντής Γραφείου Τύπου σε τέσσερα υπουργεία (Τουρισμού, Υγείας, Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών) και ως σύμβουλος Τύπου και Επικοινωνίας του Επιτρόπου Μετανάστευσης στην Κομισιόν, Δημήτρη Αβραμόπουλου.
Το ΦΕΚ με το οποίο ο κ. Παυλίδης διοριζόταν σύμβουλος του Δημήτρη Αβραμόπουλου, στο γραφείο του Επιτρόπου στην Αθήνα, εκδόθηκε στις 3 Απριλίου 2015. Ο ίδιος παρέμεινε στη θέση αυτή έως και την 1η Δεκεμβρίου 2019.
Ενώ ήταν σύμβουλος του κ. Αβραμόπουλου, ο κ. Παυλίδης αρθρογραφούσε σε ΜΜΕ όπως η εφημερίδα Δημοκρατία ή το NEWS247 (όπου στο βιογραφικό του, για να είμαστε δίκαιοι, ανέφερε και την ιδιότητα του συμβούλου του Επιτρόπου).
Και στην δική του περίπτωση, πάντως, τα όρια ανάμεσα στην δημοσιογραφική ιδιότητα και τον ρόλο του ως σύμβουλος του Επιτρόπου Μετανάστευσης υπήρξαν ρευστά. Τον Ιούνιο του 2016, η εφημερίδα Δημοκρατία (όπου ο κ. Παυλίδης τότε αρθρογραφεί) ενημερώνει για την επίσκεψη στον όμιλο 24Media (στην οποία ανήκει το NEWS247, όπου επίσης αρθρογραφεί) του Επιτρόπου Αβραμόπουλου (του οποίου είναι σύμβουλος).
Στο κείμενο δεν γίνεται αναφορά στην τελευταία ιδιότητα του κ. Παυλίδη, παρά μόνο πως βρισκόταν μεταξύ όσων υποδέχθηκαν τον κ. Αβραμόπουλο στην 24Media ως «δημοσιογράφος».
Υπάρχει κάτι ακόμα, για το οποίο ζητήσαμε από τον κ. Παυλίδη μιαν απάντηση.
Τον ίδιο καιρό που ο κ. Παυλίδης ήταν σύμβουλος του (ιστορικού μέλους της ΝΔ) Επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου, κάλυπτε το ρεπορτάζ της ΝΔ για το κεντρικό δελτίο ειδήσεων στο Κανάλι Ένα 90,4 FM.
Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία!
Η ερευνητική δημοσιογραφία απαιτεί χρόνο και πόρους που δεν διαθέτουμε πάντα. Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ελέγχουμε την εξουσία και να ασκούμε πίεση, χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας.
