Τα μελανά σημεία της λίστας Πέτσα

Να αναθερμάνει περαιτέρω και όχι να κατευνάσει τις αντιδράσεις κατάφερε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με τη δημοσιοποίηση, το πρωί της Δευτέρας, 6 Ιουλίου 2020, της λίστας με τα 1.232 ΜΜΕ, που δέχθηκαν χρήματα στα πλαίσια της καμπάνιας «Μένουμε Σπίτι» για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τον κορονοϊό.

Η εξέταση της λίστας από το Solomon γεννά ερωτήματα ως προς τα κριτήρια που τηρήθηκαν από την κυβέρνηση, για τα ποσά που αποδόθηκαν στα Μέσα Ενημέρωσης για την καμπάνια. Συγκεκριμένα, η επισκεψιμότητα και η αναγνωσιμότητα φαίνεται να μην αναγνωρίζονται από την κυβέρνηση ως σημαντικά κριτήρια για τον καθορισμό του ποσού της χρηματοδότησης που έλαβαν τα Μέσα.

Σύμφωνα με τη λίστα που δόθηκε στη δημοσιότητα, ενημερωτικοί ιστότοποι και έντυπα εμφανίζονται να εισπράττουν σημαντικά χαμηλότερα ποσά από άλλα Μέσα, παρότι, βάσει διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων, τα πρώτα σημειώνουν μεγαλύτερα ποσοστά επισκεψιμότητας και αναγνωσιμότητας.

Την ίδια στιγμή, χρήματα εμφανίζονται να λαμβάνουν ΜΜΕ-φαντάσματα όπως ο ραδιοφωνικός σταθμός Βήμα FM (2.000 ευρώ) που δεν εκπέμπει πρόγραμμα, ο τηλεοπτικός σταθμός «Ένα» στη Μαγνησία (12.000 ευρώ) που δεν υπάρχει, καθώς και ιστοσελίδες που δεν έχουν ανανεώσει την ύλη τους για χρόνια.

Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως, με βάση την ανάλυσή μας, τουλάχιστον 239 ιστότοποι από αυτούς που έλαβαν κρατική ενίσχυση στα πλαίσια της καμπάνιας δεν περιλαμβάνονται καν στο Μητρώο Online ΜΜΕ, το οποίο δημιουργήθηκε το 2016 με σκοπό ακριβώς τη ρύθμιση της πρόσβασης των μέσων ενημέρωσης σε κρατική διαφήμιση.

Ας δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Η LIFO τα πάει καλύτερα, η Athens Voice παίρνει περισσότερα

Η Athens Voice και η LIFO έκαναν την εμφάνισή τους στις αρχές του νέου αιώνα (2003 και 2005 αντίστοιχα) ως εφημερίδες που διανέμονταν δωρεάν, έχοντας στο επίκεντρο άρθρα για την Αθήνα. Στην πορεία των χρόνων έχτισαν ένα ισχυρό κοινό γύρω από την διαδικτυακή τους παρουσία, που καλύπτει πλέον περισσότερες θεματικές.

Από την εξέταση των καθαρών ποσών που έλαβαν τα δύο Μέσα για τις διαδικτυακές τους σελίδες στα πλαίσια της καμπάνιας «Μένουμε Σπίτι», 180.000 ευρώ η athensvoice.gr και 120.000 ευρώ η lifo.gr, προκύπτει το εξής παράδοξο: μολονότι έλαβε λιγότερα χρήματα, η LIFO εμφανίζεται να έχει σαφώς καλύτερες επιδόσεις από άποψη αναγνωσιμότητας. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της Similar Web και όσον αφορά την εθνική κατάταξη, η LIFO βρίσκεται στην 39η θέση και η Athens Voice στην 137η.

Στην παγκόσμια κατάταξη, η LIFO βρίσκεται στη θέση 6.267 και η Αthens Voice στη θέση 19.123. Στην κατηγορία News and Media, πιο συγκεκριμένα, η LIFO βρίσκεται στη θέση 946 και η Athens Voice στη θέση 2.416.

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως τα παραπάνω χρήματα αφορούν και τον ραδιοφωνικό σταθμό της Athens Voice, γι’ αυτόν όμως έχουν δοθεί ακόμη 40.000 ευρώ.

Το ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι πως, όσον αφορά τα χρήματα που έλαβε, η Athens Voice, στην οποία κατά καιρούς αποδίδεται μια εν γένει φιλοκυβερνητική στάση, βρίσκεται 4η στην κατηγορία των ιστοσελίδων.

Μπροστά της βρίσκονται μόνο τα in.gr (253.000), iefimerida.gr (250.000), και protothema.gr (250.000). Εξετάζοντας τις ιστοσελίδες που βρίσκονται αμέσως μετά από αυτήν στη λίστα, συνειδητοποιεί κανείς πως η Athens Voice έλαβε περισσότερα χρήματα και από αρκετούς ιστότοπους με σημαντικά καλύτερες επιδόσεις.

Για παράδειγμα, το newsbomb.gr βρίσκεται με βάση τα στοιχεία της Similar Web 16ο στην εθνική κατάταξη, το newsit.gr 19ο και η διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή (kathimerini.gr) στη θέση 56.

Τα δύο πρώτα όμως έλαβαν από 150.000 και 120.000, αντίστοιχα, ενώ η Καθημερινή 150.000. Η διαφορά είναι ακόμη πιο χαρακτηριστική, εάν συγκρίνει κανείς το ποσό που έλαβε η Athens Voice με Μέσα που θεωρείται πως στέκουν κριτικά απέναντι στην κυβέρνηση.

Η διαδικτυακή σελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών (efsyn.gr) βρίσκεται στη θέση 80 της εθνικής κατάταξης, υψηλότερα δηλαδή από το athensvoice.gr.

Αλλά έλαβε μόλις 10.000 ευρώ, δηλαδή χρήματα που αντιστοιχούν σε Μέσα που βρίσκονται στη θέση 2.239 (dikastiko.gr), στη θέση 2.241 (epixeiro.gr), καθώς και σε Μέσα για τα οποία δεν υπάρχουν καν στοιχεία στην Similar Web.

Όσον αφορά το tvxs.gr, που συνδέεται με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιο Κούλογλου, βρίσκεται στην 169η θέση της εθνικής κατάταξης, αρκετά κοντά στην Athens Voice. Έλαβε όμως μόλις 5.000 ευρώ, δηλαδή ποσό που κατά βάση δόθηκε σε μέσα τοπικής εμβέλειας.

Πόσα λεφτά έλαβαν οι μεγάλοι όμιλοι

Μεγάλα ποσά απέσπασαν όμιλοι, στους οποίους ανήκουν διάφορα Μέσα. Συγκεκριμένα, τα περισσότερα χρήματα εμφανίζεται να έχει λάβει ο όμιλος Βαρδινογιάννη με περισσότερα από 2 εκατ. ευρώ, ο όμιλος Αλαφούζου με περίπου 1,8 εκατ. ευρώ, ο όμιλος Κυριακού με 1,3 εκατ. ευρώ και ο όμιλος Μαρινάκη με 1,23 εκατ. ευρώ.

Περισσότερα από 450.000 ευρώ διατέθηκαν και σε δημόσια Μέσα (ΕΡΤ, ert.gr, Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων), αν και προκαλεί απορία το γιατί θα έπρεπε να διατεθούν τα χρήματα αυτά σε κρατικά Μέσα.

Στο παρακάτω διαδραστικό γράφημα που ακολουθεί, μπορείτε κινώντας τον κέρσορα πάνω σε κάθε όμιλο να δείτε τα χρήματα που του αντιστοιχούν. Σημειώνεται πως τα στοιχεία έχουν ληφθεί από σχετικό ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών και αφορούν τα ποσά που δόθηκαν περιλαμβανομένου ΦΠΑ.

Τα τεράστια χάσματα ανάμεσα σε ενημερωτικά sites

Ένας ενημερωτικός ιστότοπος που για να συμμετάσχει στην καμπάνια «Μένουμε Σπίτι» έλαβε τα ίδια χρήματα με την LIFO, δηλαδή 120.000 ευρώ, είναι το liberal.gr.

Από κοινού με τον Φιλελεύθερο, που αποτελεί την έντυπη έκδοση του Μέσου και κυκλοφορεί κάθε Σάββατο, το liberal.gr θεωρείται σε γενικές γραμμές πως διατηρεί μια θετική στάση απέναντι στην κυβέρνηση, από όταν ακόμη η Νέα Δημοκρατία αποτελούσε αξιωματική αντιπολίτευση.

Οι επιδόσεις του liberal.gr όμως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να συγκριθούν με εκείνες της διαδικτυακής έκδοσης της LIFO. Την ίδια στιγμή, το liberal.gr έχει λάβει σημαντικά περισσότερα χρήματα από Μέσα με τα οποία εμφανίζει κοντινές, ή και χειρότερες επιδόσεις.

Συγκεκριμένα, το liberal.gr βρίσκεται στη θέση 61 στην Ελλάδα, στη θέση 9.285 στην διεθνή κατάταξη και τη θέση 1.334 στην κατηγορία News and Media.

Η διαδικτυακή έκδοση του Έθνους (ethnos.gr) βρίσκεται αρκετά κοντά στις επιδόσεις αυτές. Είναι 57η στην Ελλάδα, 8.699η στη διεθνή κατάταξη, και 1.253η στην κατηγορία News and Media. Παρότι τα καταφέρνει καλύτερα, όμως, το ethnos.gr έλαβε μόλις 25.000 ευρώ, δηλαδή σχεδόν το ένα έκτο του ποσού που έλαβε το liberal.gr.

Το news247.gr, ναυαρχίδα του ομίλου 24 Media, βρίσκεται στην 23η θέση όσον αφορά την εθνική κατάταξη, στην 4.088η όσον αφορά τη διεθνή και στη θέση 632 στην κατηγορία News and media.

Παρουσιάζει, δηλαδή, σημαντικά καλύτερες επιδόσεις, συγκεντρώνοντας για παράδειγμα κατά μέσο όρο τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, δηλαδή τους μήνες που διήρκεσε η καμπάνια για τον κορονοϊό, 18,6 εκατ. επισκέπτες, την στιγμή που το liberal.gr το ίδιο χρονικό διάστημα είχε κατά μέσο όρο μόλις 3,67 εκατ. επισκέπτες.

Παρότι η επισκεψιμότητά του είναι έξι φορές μεγαλύτερη, όμως, το news247.gr έλαβε μόλις 70.000 ευρώ, δηλαδή σχεδόν τα μισά χρήματα.

Ένα Μέσο που έλαβε τα διπλάσια χρήματα από το news247.gr, για την διαδικτυακή του σελίδα, είναι η εφημερίδα Παραπολιτικά.

Τα Παραπολιτικά πήραν 147.000 ευρώ, με κατά μέσο όρο για το διάστημα Μάρτιος-Απρίλιος 1,22 εκατ. επισκέπτες, τη στιγμή που το CNN Greece, με 10,78 εκατ. επισκέπτες, δηλαδή σχεδόν δέκα φορές περισσότερους, έλαβε μόλις 100.000 ευρώ.

Τα Παραπολιτικά, που για την έντυπή τους έκδοση έλαβαν άλλες 60.000 ευρώ και άλλα 40.000 για τον ραδιοφωνικό τους σταθμό (πέραν των χρημάτων για τον ραδιοφωνικό σταθμό στην Κρήτη), θεωρείται επίσης πως είναι φιλικά διακείμενα απέναντι στην κυβέρνηση.

Τα Μέσα που δεν είναι στο Μητρώο…

Η ανάλυσή μας δείχνει πως τουλάχιστον 239, από τις συνολικά 627 ιστοσελίδες που εμφανίζονται να έχουν λάβει χρήματα στα πλαίσια της συμμετοχής τους στην καμπάνια «Μένουμε Σπίτι», δεν περιλαμβάνονται στο Μητρώο Online ΜΜΕ, που λειτουργεί από την Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης & Επικοινωνίας.

Θεωρητικά, το Μητρώο συστάθηκε το 2016 με σκοπό, μεταξύ άλλων, τη διασφάλιση στα Μέσα που περιλαμβάνονται σε αυτό του προνομίου της πρόσβασης στην κρατική διαφήμιση, ούτως ώστε να αποφευχθεί η διοχέτευση κρατικών χρημάτων σε Μέσα με άγνωστο ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Διαπιστώνεται ωστόσο πως τουλάχιστον μια στις τρεις ιστοσελίδες που δέχθηκε χρήματα μέσω της καμπάνιας δεν περιλαμβάνεται σε αυτό.

Ένα «παραθυράκι» που υπάρχει ως προς αυτό, σχετίζεται με το ότι το έργο της ανάθεσης της καμπάνιας σε Μέσα δεν υλοποιήθηκε απευθείας από την ίδια την κυβέρνηση, αλλά ανατέθηκε στην εταιρεία Initiative, που με την σειρά της έδωσε τα χρήματα στα Μέσα.

Δεν παύουν όμως να αποτελούν κρατικά χρήματα.

… και το κέρδος των καναλιών

Στις 15 Μαρτίου 2020, στο ξέσπασμα της πανδημίας, εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση με αριθμό 179/2020 και τίτλο «Δωρεάν μετάδοση ενημερωτικών μηνυμάτων για την προστασία της δημόσιας υγείας και τα μέτρα για την αποφυγή της διάδοσης του κορονοϊού COVID-19 από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς».

Το πρώτο άρθρο της Υπουργικής Απόφασης ορίζει την υποχρέωση μετάδοσης ενημερωτικών μηνυμάτων «για την προστασία της δημόσιας υγείας και τα μέτρα για την αποφυγή της διάδοσης του κορονοϊού COVID-19» από ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς.

Ωστόσο, και παρότι όπως επισημάνθηκε πέραν της Υπουργικής Απόφασης προϋπήρχε το θεσμικό οπλοστάσιο, καθώς το άρθρο 22 του Συντάγματος ορίζει πως για λόγους δημόσιας υγείας, το κράτος μπορεί να επιβάλλει την επίταξη υπηρεσιών, όπως οι υπηρεσίες διαφημιστικής καταχώρησης, στα κανάλια διοχετεύτηκαν συνολικά 6,5 εκατ. Ευρώ.

Κάθε τηλεοπτικός σταθμός έλαβε πρόσθετα χρήματα και για την διαδικτυακή του σελίδα. Από 100.000 ευρώ έλαβαν οι Alpha, Antenna, SKAI, Star, και Open.

Η «αξιοπιστία» και η ιστοσελίδα του Βελόπουλου

Την ίδια στιγμή, η διαμάχη ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση συνεχίζεται, με βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να ζητούν τα τιμολόγια που εξέδωσαν τα Μέσα που έλαβαν χρήματα στα πλαίσια της καμπάνιας, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα αρχικά ποσά και σε αυτά που εισπράχθηκαν.

Επιστολή στον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ, Στέλιο Πέτσα, απέστειλαν και τα διοικητικά συμβούλια των Ενώσεων Συντακτών της χώρας (ΕΣΗΕΑ, ΕΣΗΕΜΘ, ΕΣΗΕΠΗΝ, ΕΣΗΕΘΣΤΕΕ, ΕΣΠΗΤ), ζητώντας μεταξύ άλλων να ενημερωθούν για:

• τα κριτήρια με τα οποία επιλέχθηκαν τα Μέσα που συμμετείχαν ή αποκλείστηκαν από την καμπάνια
• τα κριτήρια με τα οποία πραγματοποιήθηκε η κατανομή των ποσών
• το εάν τηρήθηκε η προϋπόθεση της εγγραφής στο Μητρώο Online ΜΜΕ, για τα διαδικτυακά Μέσα που έλαβαν κρατική ενίσχυση

Ύστερα και από τη δημοσιοποίηση της λίστας, πάντως, καθίστανται όλο και πιο ισχυρές οι ενδείξεις πως η προϋπόθεση με την οποία διατέθηκαν τα χρήματα στα Μέσα δεν ήταν το να λειτουργούν με όρους «αντικειμενικότητας και αμεροληψίας, και τηρώντας τις αρχές της ηθικής και της δεοντολογίας, συνεκτιμωμένης της αξιοπιστίας τους αναφορικά με τη μη αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων (fake news) και τη μη πρόκληση σύγχυσης στο κοινό», στην οποία είχε αναφερθεί ο Στέλιος Πέτσας στις 14 Ιουνίου 2020.

Κι αυτό γιατί, πέραν των ιστοσελίδων με σχεδόν ανύπαρκτο περιεχόμενο, στη λίστα βρίσκεται και η ιστοσελίδα voicenews.gr του Κυριάκου Βελόπουλου που έλαβε 15.000 ευρώ. Η ιστοσελίδα είναι αφιερωμένη σε δύο σκοπούς: την προβολή των θέσεων του προέδρου της Ελληνικής Λύσης και των προϊόντων που προωθεί μέσα και από τις τηλεοπτικές του εκπομπές.

Σε αυτά περιλαμβάνεται η περίφημη κηραλοιφή, την οποία ο Βελόπουλος προωθούσε ως μέσο προστασίας από τον κορονοϊό, και για την οποία υπήρξε κινητοποίηση εισαγγελέα.

UPDATE (1)

Στις 8 Ιουλίου, 2020, η Alter Ego Media (Όμιλος Μαρινάκη) ανακοίνωσε ότι επέστρεψε τα κονδύλια της καμπάνιας «Μένουμε σπίτι» για «ΤΑ ΝΕΑ», «ΤΟ ΒΗΜΑ», το «MEGA», το in.gr, ύψους 1,2 εκατ. ευρώ.