Μετρό Θεσσαλονίκης: Νέες αποκαλύψεις για την «άγνωστη» MnMS

Στις 15 Νοεμβρίου 2024, τα λογότυπα των τραπεζών Πειραιώς, Alpha Bank, και Eurobank, καθώς και της Εθνικής Ασφαλιστικής και του Συνδέσμου Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος, φιγουράριζαν στην κεντρική σελίδα της MnMS, της μέχρι πρότινος άγνωστης εταιρείας από την Αθήνα που ανέλαβε τον σχεδιασμό του λογότυπου του Μετρό Θεσσαλονίκης, με την παράδοση του οποίου έκανε μέσα σε λίγες μόνο ώρες ολόκληρη τη χώρα να μιλάει γι’ αυτή.

Στην ιστοσελίδα της, η MnMS παρουσίαζε ως «πελάτες» της τις συγκεκριμένες τράπεζες και εταιρείες. Όταν όμως το Solomon απευθύνθηκε σε αυτές για να επιβεβαιώσει αν έχουν υπάρξει όντως πελάτες της MnMS, το συγεκριμένο πεδίο αφαιρέθηκε από την ιστοσελίδα, ενώ με ορισμένες εξ αυτών από το ρεπορτάζ μας προκύπτει ότι δεν υπήρξε καν συνεργασία.

Παράλληλα, αδημοσίευτα έως σήμερα στοιχεία, που παρουσιάζει το Solomon, υποδηλώνουν συνδέσεις ανάμεσα στη διοίκηση της MnMS και της Palladian. Η Palladian ήταν μια από τις συνολικά οκτώ εταιρείες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό για τη δημιουργία του λογοτύπου, αλλά αποκλείστηκαν στο σύνολό τους, οδηγώντας στην επιλογή της MnMS με απευθείας ανάθεση.

Όμως ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο designmag.gr είχε τεκμηριώσει, με βάση τα metadata (τα αναγνωριστικά στοιχεία) του αρχείου, πως το τελικό λογότυπο δημιούργησε ή σε κάποια στιγμή επεξεργάστηκε γραφίστρια που εργάζεται για την εταιρεία Palladian. Αφήνοντας ερωτηματικά για το «Ποιος πραγματικά “σχεδίασε” το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης».

Οι πελάτες που εξαφανίστηκαν

Στις 16 Οκτωβρίου 2024 η Parallaxi, ένα ανεξάρτητο Μέσο από τη Θεσσαλονίκη, αποκάλυψε πως η MnMS (Marketing & Media Services Μονοπρόσωπη ΙΚΕ) αναλαμβάνει με απευθείας ανάθεση το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Το Solomon επισκέφθηκε την ιστοσελίδα της εταιρείας την ίδια ημέρα. Σε αυτήν δεν υπήρχε κανένα απολύτως περιεχόμενο. Το μόνο που μπορούσε κανείς να δει ήταν το λογότυπο της MnMS και η ειδοποίηση “coming soon…” (Έρχεται σύντομα).

Το Solomon επισκέφθηκε την ιστοσελίδα της εταιρείας MnMS αρκετές φορές τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Στις 13 Νοεμβρίου, λίγες ώρες μετά την παρουσίαση του λογότυπου, η ιστοσελίδα ήταν πλέον λειτουργική αλλά, εκ πρώτης όψεως και μόνο, δημιουργεί απορία.

Η MnMS συστήνεται ως εταιρεία που ειδικεύεται στην ψηφιακή σχεδίαση και, στον συγκεκριμένο κλάδο, οι εταιρείες αξιοποιούν την ιστοσελίδα τους ως δείγμα όσων μπορούν να προσφέρουν σε πιθανούς πελάτες.

Ωστόσο, η ιστοσελίδα που η MnMS τελικά παρουσίασε στο κοινό είναι ιδιαίτερα απλοϊκή: εμφανίζεται να έχει χτιστεί με τα έτοιμα templates που προσφέρει η πλατφόρμα WordPress, πρακτική που αντιστοιχεί σε ερασιτεχνικές ιστοσελίδες που κατασκευάζονται μέσα σε λίγα λεπτά.

Υπάρχει μόνο μια αρχική σελίδα. Ο επισκέπτης δεν έχει την δυνατότητα να κλικάρει σε οποιοδήποτε σημείο για να λάβει πρόσθετες πληροφορίες για την εταιρεία (π.χ. πότε ιδρύθηκε, την ταυτότητά της) ή τις υπηρεσίες της. Δεν παρουσιάζεται κανένα δείγμα δουλειάς.

Όταν στις 15 Νοεμβρίου 2024 επισκεφθήκαμε την ιστοσελίδα, υπήρχε ένα πεδίο στο οποίο η MnMS παρουσίαζε έξι πελάτες της: τις τράπεζες Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank, την Εθνική Ασφαλιστική, την Grant Thornton, και τον Σύνδεσμο Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος.

«Συνεργαζόμαστε με καταξιωμένες επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους, προσφέροντας προσαρμοσμένες λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους», ανέφερε η εταιρεία στην παρουσίασή τους, κάνοντας λόγο για εμπειρία «με μεσαίες και μεγάλες εταιρείες».

Δεδομένης της δυσπιστίας για το πώς μια εταιρεία που εδρεύει σε ένα διαμέρισμα στην Αγία Παρασκευή Αττικής, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Solomon άγνωστη στην κοινότητα του design, βρέθηκε να αναλαμβάνει με απευθείας ανάθεση και έναντι 30.000 ευρώ την οπτική ταυτότητα του πολυσυζητημένου μετρό της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης στην Ελλάδα, απευθυνθήκαμε στις συγκεκριμένες εταιρείες για να διαπιστώσουμε εάν είχαν πράγματι συμβληθεί με την MnMS.

Εκπρόσωπος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΕΒ) μας απάντησε πως «ο ΣΒΕ – όταν μάλιστα ονομαζόταν ΣΒΒΕ, δηλαδή Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος – είχε συνεργαστεί με τη συγκεκριμένη εταιρεία το 2015». Συγκεκριμένα, η MnMS «είχε αναλάβει το live streaming της εκδήλωσης για την παρουσίαση του επετειακού λευκώματος των 100 ετών του Συνδέσμου».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Solomon η εταιρεία δεν είχε καμία συνεργασία με την Alpha Bank, πέραν του ότι σε μια περίπτωση η τράπεζα τοποθέτησε διαφημιστική καταχώρηση σε ιστοσελίδα που διαχειριζόταν η MnMS. Στην περίπτωση της τράπεζας Πειραιώς, δε, οι πληροφορίες μας αναφέρουν πως δεν έχει υπάρξει κανενός είδους συνεργασία ή συμβολή με την MnMS.

Αλλά εκείνο που παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι, περιηγούμενοι στην ιστοσελίδα της τις επόμενες μέρες, συνειδητοποιήσαμε ότι οι εταιρείες που παρουσίαζε ως πελάτες της είχαν στο μεταξύ «εξαφανιστεί» από την ιστοσελίδα.

Η MnMS φαίνεται να είχε παρουσιάσει στο παρελθόν και άλλες εταιρείες μεταξύ των πελατών της, οι οποίες επίσης έχουν «εξαφανιστεί». Ανάμεσα σε αυτές βρίσκεται η Metlen Energy & Metals (πρώην Mytilineos).

Εκπρόσωπος της εταιρείας είπε στο Solomon πως η εταιρεία είχε διαφημιστεί στον ιστότοπο mikrometoxos.gr, τον οποίο διαχειριζόταν η MnMS, «όπως άλλωστε έχει διαφημιστεί σχεδόν στο σύνολο των ελληνικών sites. Η τιμολόγηση έγινε στην MnMS».

«Πέραν αυτού», καταλήγει η απάντηση, «η εταιρεία μας δεν διατηρεί καμία άλλη σχέση».

Σχεδιάζει λογότυπα η MnMS;

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει υποβάλλει στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), η MnMS δραστηριοποιείται στον χώρο της ψηφιακής επικοινωνίας. Ωστόσο, πέραν του ότι δεν είχε λειτουργική ιστοσελίδα, δεν έχει και καμία απολύτως παρουσία σε κανένα κοινωνικό δίκτυο, όπως στοιχειωδώς συνηθίζεται για εταιρείες του χώρου.

Η MnMS φέρεται να ανέλαβε τη δημιουργία του λογότυπου λόγω εμπειρίας «στον σχεδιασμό οπτικών ταυτοτήτων». Έως σήμερα, δεν έχει καταστεί εφικτό να βρεθεί οποιαδήποτε γραφιστική της δουλειά.

Το σύνολο των συμβάσεών της με φορείς του ελληνικού Δημοσίου (ΕΛΤΑ, υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ΑΑΔΕ, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών), που εξέτασε το Solomon, αφορούν σε υπηρεσίες επικοινωνίας και αποδελτίωσης.

Tο Solomon επικοινώνησε με την MnMS, και μεταξύ άλλων ζήτησε από την εταιρεία να υποδείξει ορισμένα παραδείγματα λογότυπων ή οπτικών ταυτοτήτων που έχει δημιουργήσει για πελάτες της. Ζητήσαμε επίσης να μάθουμε τα ονόματα των σχεδιαστών που δημιούργησαν το λογότυπο του μετρό της Θεσσαλονίκης. Έως την ημέρα της δημοσίευσης του ρεπορτάζ, δεν λάβαμε απάντηση.

Σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι πως, αναζητώντας προηγούμενες εκδόσεις της ιστοσελίδας με το Wayback Machine, ένα ελεύθερα προσβάσιμο εργαλείο που φέρνει ως αποτέλεσμα παλαιότερα στιγμιότυπα ενός σάιτ, προκύπτει ότι το 2015, που ιδρύθηκε, η ίδια εταιρεία υποστήριζε πως ειδικευόταν στις υπηρεσίες υγείας, με όραμα να αναγνωριστεί ως «το σημείο αναφοράς στην παροχή υπηρεσιών υγείας».

Διευθυντής της MnMS τότε παρουσιαζόταν ο Φιλίστωρ Δεσταμπασίδης, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Novartis, και προστατευόμενος μάρτυρας στην υπόθεση της αθέμιτης δραστηριοποίησης του φαρμακευτικού κολοσσού στην Ελλάδα.

Από τον διαγωνισμό στην απευθείας ανάθεση

Αρχική πρόβλεψη ήταν το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης να προκύψει μέσα από διαγωνισμό, γι’ αυτό και η Ελληνικό Μετρό όρισε σχετική τριμελή επιτροπή. Όπως έχει ήδη αναδειχθεί, κανένα από τα τρία μέλη της δεν είχε σχέση με το branding (δύο μέλη ήταν αρχιτέκτονες).

Ο διαγωνισμός όμως ακυρώθηκε δύο φορές. Την πρώτη φορά, προκειμένου να καθοριστούν εκ νέου οι όροι του, και το παραδοτέο να μην αφορά μόνο λογότυπο αλλά συνολικά την οπτική ταυτότητα του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Την δεύτερη φορά, η επιτροπή έκρινε ότι, στο σύνολό τους, οι οκτώ προτάσεις που κατατέθηκαν, ορισμένες εκ των οποίων από τα πλέον γνωστά ονόματα στον χώρο του σχεδιασμού οπτικών ταυτοτήτων, ήταν ανεπαρκείς.

Έτσι προκρίθηκε η επιλογή της MnMS. Η MnMS έλαβε το έργο με απευθείας ανάθεση, με την επίκληση της προγραμματισμένης εκκίνησης λειτουργίας του μετρό στις 30 Νοεμβριου 2024, ημερομηνία κατά την οποία το Μετρό Θεσσαλονίκης θα έπρεπε να έχει «την απαιτούμενη οπτική ταυτότητα».

Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του Solomon, ανάμεσα στις οκτώ εταιρείες που κατέβηκαν στον διαγωνισμό για «υπηρεσίες γραφικού σχεδιασμού», για λογαριασμό της Ελληνικό Μετρό, και με το ποσό της σύμβασης να ανέρχεται στα 30.000 ευρώ, ήταν η εταιρεία δημοσίων σχέσεων Palladian.

Πώς συνδέεται η MnMS με την Palladian

Πρώτη έδρα της MnMS, κατά την ίδρυσή της το 2015, εμφανίζεται η Σκουφά 60, στην Αθήνα. Στην ίδια διεύθυνση εδρεύει από το 2001 έως και σήμερα η Palladian.

Πέραν της παλαιότερης κοινής έδρας, και της διαπίστωσης πως γραφίστρια της Palladian φέρεται να συνέβαλε στη δημιουργία του λογότυπου που παρέδωσε η MnMS, το Solomon αποκαλύπτει και άλλα στοιχεία που υποδηλώνουν σύνδεση ανάμεσα στις δύο εταιρείες και συγκεκριμένα στις διοικήσεις τους.

Η εταιρεία MnMS ανήκει στον Κωνσταντίνο Γκουγκάκη. Ο κ. Γκουγκάκης αρθρογραφεί τακτικά στο σάιτ mikrometoxos.gr, ενώ διατηρεί κανάλι στο YouTube όπου κάνει οικονομικές αναλύσεις.

Το 2016, ιδρύθηκε η εταιρεία SBD (Samos Business Development, πλέον Strategic Business Development). Σε αυτή συμμετείχε η MnMS με ποσοστό 50%, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Γκουγκάκης με ποσοστό 20%, και μια εταιρεία που ονομάζεται Cpan Connected-Ed Public Affairs LTD με ποσοστο 30%. 

Τελικός δικαιούχος της Cpan, που εδρεύει στην Κύπρο, είναι ο Γιώργος Λιμπέρης. 

Με ιδιωτικό συμφωνητικό, στις 22 Ιουνίου 2022, ο Γκουγκάκης πούλησε τόσο το δικό του μερίδιο (20%) όσο και της MnMS (50%) στην εταιρεία Tred Tourism Real Estate Development, που με τη σειρά της ανήκει στον Κωνσταντίνο Λιμπέρη, γιο του Γιώργου Λιμπέρη.

Μέσα από αυτή την πώληση, ο Γκουγκάκης μεταβίβασε τον πλήρη έλεγχο της εταιρείας SBD στην οικογένεια Λιμπέρη. Στην SBD ανήκει σήμερα το σάιτ mikrometoxos.gr καθώς και μερικά ακόμα όπως το bankwars.gr, το theceo.gr, το energy2day.gr, το neasamos.gr και το economywatch.gr (κανένα δεν έχει εγγραφεί στο Μητρώο Ηλεκτρονικού Τύπου).

Το ζήτημα που προκύπτει είναι πως η δραστηριοποίηση της οικογένειας Λιμπέρη δεν περιορίζεται στη διαχείριση των συγκεκριμένων ιστοσελίδων. Ο Γιώργος Λιμπέρης είναι ιδρυτής, πρόεδρος, και διευθύνων σύμβουλος της Palladian, στην οποία Chief Operating Officer είναι ο γιος του Κωνσταντίνος.

Παράλληλα, η απάντηση της Metlen στο Solomon αναφέρει πως «μέχρι το 2023 η τιμολόγηση για διαφημίσεις στο site mikrometoxos.gr γινόταν από την MnMS». Εφόσον ο κ. Γκουγκάκης είχε πουλήσει την ιστοσελίδα στην οικογένεια Λιμπέρη ένα χρόνο νωρίτερα, πώς συνέχισε να τιμολογεί γι’ αυτήν; Και τι σημαίνει αυτό για τις συνδέσεις ανάμεσα σε Γκουγκάκη και Λιμπέρη, και κατ’ επέκταση την πιθανή ύπαρξη κοινών συμφερόντων για MnMS και Palladian;

Η σχέση Γκουγκάκη-Λιμπέρη είναι ακόμα πιο παλιά. 

Σύμφωνα με το βιογραφικό του Γκουγκάκη στο LinkedIn, έχει εργαστεί ως Media Consultant στην SMC (αναφέρεται το διάστημα Φεβρουάριος 2011 – Ιανουάριος 2015, αλλά η εταιρεία εμφανίζεται να ιδρύθηκε το 2013). 

Η SMC (STRATEGIC MEDIA COMMUNICATIONS) είναι εταιρεία με έδρα το Βέλγιο και στο ΔΣ της από το 2013 βρίσκεται ο Κωνσταντίνος Λιμπέρης.

Τέλος, ενδιαφέρον έχει μία ακόμα σύνδεση μεταξύ των εταιρειών συμφερόντων Γκουγκάκη και Λιμπέρη. Σε αναζήτησή μας εντοπίσαμε πως τόσο η ιστοσελίδα της MnMS (mnms.gr) όσο και οι ιστοσελίδες palladianconferences.gr (διοργάνωση συνεδρίων Palladian), sbd.gr, smcom.be, theceo.gr, αλλά και άλλες συμφερόντων Λιμπέρη, φιλοξενούνται στην ίδια διεύθυνση IP.

ΕΔΕΕ: «Σειρά ατυχών επιλογών»

Στις 19 Νοεμβρίου 2024, η Ένωση Εταιριών Διαφήμισης & Επικοινωνίας Ελλάδος (ΕΔΕΕ) εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία υποστηρίζει πως «η ανάπτυξη του σήματος του Μετρό Θεσσαλονίκης ολοκληρώθηκε ακριβώς όπως ξεκίνησε: ως μια σειρά ατυχών επιλογών».

Η ΕΔΕΕ θίγει τόσο την αρχική διαδικασία εν είδει «σχολικού διαγωνισμού» για το λογότυπο, όσο και την απόρριψη του συνόλου των οκτώ προτάσεων που κατατέθηκαν. «Απορίας άξιο πώς η αρμόδια επιτροπή αποφάσισε ότι οι προτάσεις μερικών από τις πλέον διακεκριμένες εταιρίες branding & design στην Ελλάδα και το εξωτερικό δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια του διαγωνισμού και απορρίφθηκαν συλλήβδην», υπογραμμίζει.

Ως ατυχή επιλογή χαρακτηρίζει και την «απευθείας ανάθεση σε μια νομική οντότητα χωρίς καμία σχετική ξειδίκευση και εμπειρία». Καθώς το πρώτο δρομολόγιο του Μετρό Θεσσαλονίκης προγραμματίζεται για το ερχόμενο Σάββατο, τα ερωτήματα για ένα ζήτημα που αφορά το σύνολο της κοινωνίας της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης στην Ελλάδα εξακολουθούν να προβληματίζουν.

Σε Δελτίο Τύπου, η Ελληνικό Μετρό κάνει αναφορά στην προϊσταμένη του αρχιτεκτονικού τμήματος της εταιρείας, Χρυσούλα Κουστένη, «που εμπνεύστηκε και δημιούργησε το λογότυπο». Εάν το λογότυπο εμπνεύστηκε και δημιούργησε στέλεχος της Ελληνικό Μετρό, και επεξεργάστηκε εργαζόμενη της Palladian, τελικά ποια ήταν η συμβολή της MnMS;