Ευρωβουλευτές ζητούν εξηγήσεις μετά τις αποκαλύψεις Solomon – El País για την καταλήστευση προσφύγων

Ισπανοί Ευρωβουλευτές, ανάμεσα στους οποίους και ο πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αντέδρασαν άμεσα στις αποκαλύψεις της έρευνας του Solomon σε συνεργασία με την ισπανική εφημερίδα El País για την καταλήστευση προσφύγων από συνοριοφύλακες στον Έβρο, καλώντας την Κομισιόν να διερευνήσει όσα αναφέρονται.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε αρχικά στην El País στα ισπανικά στις 6 Μαρτίου και λίγες μέρες μετά στο Solomon σε ελληνικά και αγγλικά, τεκμηριώνοντας πως τα τελευταία χρόνια Έλληνες συνοριοφύλακες έχουν αφαιρέσει πάνω από 2 εκατ. ευρώ από πρόσφυγες που επαναπροώθησαν.

Ο πρόεδρος της LIBE, Ισπανός σοσιαλδημοκράτης Juan Fernando López Aguilar, και οι συνάδελφοί του Javier Moreno Sánchez και Domènec Ruiz Devesa, έσπευσαν να απευθύνουν ερώτηση στην Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων, Ylva Johansson, στην Αντιπρόεδρο Αξιών και Διαφάνειας, Vera Jurová, καθώς και στον Αντιπρόεδρο και Επίτροπο για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, Μαργαρίτη Σχοινά. 

«Προτίθεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει επίσημη έρευνα για την αλήθεια αυτών των ισχυρισμών κατά των ελληνικών συνοριακών αρχών και να εφαρμόσει το ευρωπαϊκό δίκαιο;», αναφέρεται στην ερώτηση.

Στις 6 Μαρτίου, αντιπροσωπεία της LIBE έφτασε στην Αθήνα στα πλαίσια προγραμματισμένης επίσκεψης για την διερεύνηση «ισχυρισμών που σχετίζονται με την κατάσταση των ευρωπαϊκών αξιών στην Ελλάδα». 

Σε ρεπορτάζ της η ανταποκρίτρια της El País στις Βρυξέλλες, Silvia Ayuso, υπογράμμιζε την πρόθεση της αντιπροσωπείας της Επιτροπής του ευρωκοινοβουλίου να θέσει τις αποκαλύψεις της δημοσιογραφικής έρευνας Solomon και El País «στις συναντήσεις της με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, και άλλες ελληνικές Αρχές, συμπεριλαμβανομένης της Υπηρεσίας Ασύλου, τοπικών υπαλλήλων της Frontex και ΜΚΟ».

Τελικά, κατά την τριήμερη παραμονή τους στην Αθήνα, τα μέλη της LIBE δεν έγιναν δεκτά από εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης, που επικαλέστηκε το εθνικό πένθος μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. 

Στη δήλωση που έκανε εκ μέρους της αντιπροσωπείας, κατά την ολοκλήρωση της επίσκεψης, η επικεφαλής της αποστολής, Ολλανδή φιλελεύθερη Sophie in ‘t Veld σημείωσε:

«Η μεταχείριση των μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα εξωτερικά σύνορα και στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των καταγγελιών περί συστηματικών επαναπροωθήσεων, χρήσης βίας, αυθαίρετης κράτησης και κλοπής αντικειμένων, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική».

Στην Ολομέλεια του Στρασβούργου

Μιλώντας στην El País, ο Juan Fernando López Aguilar είπε πως θα θέσει το ζήτημα της καταλήστευσης προσφύγων από συνοριοφύλακες στον Έβρο στην Ylva Johansson κατά τη διάρκεια της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο αυτή την εβδομάδα.

«Υπάρχει μια βάση ενσυναίσθησης με τα βάσανα της ελληνικής διοίκησης και των δυνάμεων ασφαλείας της για τον χειρισμό μιας τόσο δύσκολης κατάστασης [όπως τα σύνορα με την Τουρκία]», διαβεβαίωσε ο López Aguilar.

Ωστόσο, συμπλήρωσε, το προσφυγικό στην Ελλάδα αποτελεί «χρόνιο πρόβλημα» και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επιτραπεί «οποιαδήποτε συναίνεση με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ο Ισπανός Ευρωβουλευτής χαρακτήρισε «μη ανεκτές» τις μαρτυρίες προσφύγων για την αφαίρεση των χρημάτων και προσωπικών τους αντικειμένων.

Πρόκειται για τη δεύτερη γραπτή ερώτηση της LIBE στην Κομισιόν κατά τις τελευταίες εβδομάδες, σχετικά με τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Ελλάδα.

Τον Φεβρουάριο, οι New York Times αποκάλυψαν πως ο αξιωματούχος θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex ζήτησε την αποχώρηση του ευρωπαϊκού οργανισμού από την Ελλάδα, λόγω επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων αιτούντων άσυλο από τους Έλληνες συνοριοφύλακες.

Ο López Aguilar είχε τότε απευθυνθεί στην Κομισιόν, ρωτώντας εάν υπάρχει πρόθεση να τεθεί ως προϋπόθεση ο όρος της συμμόρφωσης του ελληνικού κράτους απέναντι στο διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο για την εκταμίευση ευρωπαϊκών κονδυλίων που συνδέονται με το άσυλο και τη μετανάστευση.

Ερώτηση από τρεις Ισπανούς Ευρωβουλευτές

Μετά τις αποκαλύψεις του Solomon και της El País, οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές Ernest Urtasun (Πράσινοι-Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία), Sira Rego και María Eugenia Rodríguez Palop (Ευρωπαϊκή Αριστερά), ρώτησαν επίσης την Κομισιόν εάν σκοπεύει να ξεκινήσει έρευνα προκειμένου «να ελέγξει αν αυτά τα γεγονότα συμβαίνουν στην Ελλάδα», και να αναπτύξει οποιαδήποτε μέτρα, στην Ελλάδα και σε άλλα εξωτερικά σύνορα, για να «παρακολουθήσει αυτή την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων». 

Οι τρεις Ευρωβουλευτές ζήτησαν, ακόμη, να πληροφορηθούν εάν η Κομισιόν «θεωρεί ότι η ανάπτυξη ευρωπαϊκών κονδυλίων στις παραμεθόριες περιοχές είναι συμβατή με την πρακτική της αρπαγής χρημάτων και τιμαλφών από τους μετανάστες».

Stavros @Malichudis y @Andresmourenza desvelan hoy en @el_pais cómo las Fuerzas de Seguridad griegas 🇬🇷 llevan años saqueando a las personas migrantes antes de devolverlas en caliente a Turquía 🇹🇷https://t.co/GH2wGabxlx

— Sira Rego🔻 (@sirarego) March 6, 2023

Σε μια πρώτη επίσημη απάντηση, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Γραφείου περιορίστηκε να υπενθυμίσει ότι η αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων πρέπει να «εδράζεται στο σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και στην αρχή της μη επαναπροώθησης» και υπενθύμισε ότι τα κράτη μέλη «οφείλουν να τηρούν τις υποχρεώσεις τους» απέναντι σε αυτές τις προβλέψεις.

Σημειώνεται πως την Δευτέρα, 13 Μαρτίου 2022, η El País αφιέρωσε το κύριο άρθρο της στις αποκαλύψεις της κοινής έρευνας με το Solomon.

«Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ΕΕ που δέχεται τις περισσότερες παράτυπες μεταναστευτικές πιέσεις, ότι ήταν στην πρώτη γραμμή της μεγάλης μεταναστευτικής κρίσης του 2015 – η οποία έθεσε ολόκληρη την Ευρώπη σε σοβαρή δοκιμασία – και ότι έχει κοινά σύνορα με τη γείτονα Τουρκία, η οποία χρησιμοποιεί τη μεταναστευτική πίεση ως πολιτικό και οικονομικό διαπραγματευτικό χαρτί έναντι των Βρυξελλών», αναφέρει η ισπανική εφημερίδα.

«Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και πως η Αθήνα λαμβάνει βοήθεια από την ΕΕ για να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση – μόνο το 2020 η Επιτροπή δέσμευσε 700 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα αποκλειστικά για τα σύνορα – και κυρίως ότι τόσο οι ιδρυτικές αρχές της ΕΕ όσο και το ίδιο το ελληνικό Σύνταγμα δεν ανέχονται ταπεινωτική μεταχείριση ή κατάχρηση εξουσίας, κάτι που ακριβώς συμβαίνει συστηματικά».

Υπουργείο Μετανάστευσης: Η μπάλα στην εξέδρα

Πριν τη δημοσίευση της έρευνας, το Solomon και η El País απεύθυναν ερωτήματα προς τις ελληνικές Αρχές.

Επικαλεστήκαμε αναφορά της Ύπατης Αρμοστείας πως έχει καταγράψει στον Έβρο 311 επαναπροωθήσεις με 6.680 θύματα μεταξύ Ιανουαρίου 2020 και Δεκεμβρίου 2021, και ρωτήσαμε εάν υπάρχουν σε εξέλιξη δικαστικές έρευνες ή έρευνες εντός της Αστυνομίας.

Θέσαμε υπόψη των Αρχών τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις ακόμη και προσφύγων που έχουν λάβει άσυλο στην Ελλάδα, οι οποίοι απήχθησαν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τον Έβρο (π.χ. στη Θεσσαλονίκη) και απωθήθηκαν στην τουρκική πλευρά των συνόρων. Και ζητήσαμε να μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει με τα χρήματα και τα προσωπικά αντικείμενα που αφαιρούνται από τους πρόσφυγες. 

Αφού δημοσιεύθηκε η ισπανική εκδοχή της έρευνας, απάντησε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Το υπουργείο δεν απάντησε στα συγκεκριμένα ερωτήματα που θέσαμε, παρά επανέλαβε τη δέσμευση της Ελλάδας να προστατεύει τα σύνορά της σε συμφωνία με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκτυο.