Αν οι ντελιβεράδες σας έφερναν το πραγματικό μενού της καθημερινότητάς τους: η ιστορία του Μοχάμεντ

“Ο ξένος είναι πιο ελαφρύς κι από τα φύλλα, έχει πει κάποτε ένας ποιητής στο Πακιστάν. Τον ξένο δεν τον υπολογίζει κανείς, δεν έχει που να στραφεί όταν έχει πρόβλημα. Όταν ζητάει δουλειά, τον κάνουν να αισθάνεται σαν ζητιάνος που του κάνουν χάρη, σαν να μην έχει δικαιώματα”, λέει Μοχάμεντ K.Σ. Η ιστορία του μοιάζει με πολλές ακόμα μεταναστών – εργαζομένων που πέφτουν θύματα ακραίας εκμετάλλευσης από εργοδότες.

Σε αντίθεση με τους ντόπιους εργαζόμενους, οι μετανάστες δεν μπορούν εύκολα ούτε να καταγγείλουν την αυθαιρεσία, ούτε να υψώσουν ανάστημα απέναντί της. Όμως, αυτός, δείχνει αποφασισμένος να το πάει μέχρι το τέλος.

Το ψητοπωλείο στο Περιστέρι

Ίσως, η υπόθεσή του πέρασε φευγαλέα από το timeline σας, ίσως είδατε κάποια φωτογραφία από τις διαμαρτυρίες του περασμένου Γενάρη έξω από ένα κατάστημα γρήγορου φαγητού στο Περιστέρι.

Σε αυτό το ψητοπωλείο δούλεψε ο Μοχάμεντ ως ντελιβεράς, όπως λέει στο Solomon, “για 375 μέρες χωρίς ρεπό, για 7 ώρες καθημερινά, ενώ δύο φορές την εβδομάδα ξεπερνούσα το 12ωρο. Είχα υποψιαστεί ότι κάτι μας κρύβουν όταν, μία ημέρα πριν καιρό, είχαν πάρει τηλέφωνο εμένα και τα άλλα παιδιά να μην εμφανιστούμε, γιατί θα περνούσε για έλεγχο το ΙΚΑ”.

Τελικά, ανακάλυψε ότι ο εργοδότης του τον ασφάλιζε μόνο για 8 ώρες την εβδομάδα, “χωρίς δώρα, επιδόματα, νυχτερινά”.

Ο Μοχάμεντ άρχισε να διαμαρτύρεται. Είχε ανάγκη τα ένσημα για να ανανεώσει την κάρτα παραμονής του. Στις 29 Σεπτέμβρη 2018 ο εργοδότης του τον απέλυσε λέγοντάς του ειρωνικά: “πήγαινε να βρεις αυτούς που κολλάνε όλα τα ένσημα”.

Ο Μοχάμεντ κατέφυγε στο Ι.Κ.Α. και στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) Περιστερίου και ο ιδιοκτήτης του ψητοπωλείου, αφού αρνήθηκε ότι τον απασχολούσε για υπερπολλαπλάσιες ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση, κλήθηκε απλά να καταβάλει στον εργαζόμενο επιδόματα και δώρα με βάση την εικονική σύμβαση.

Όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για τον Μοχάμεντ και ο εργοδότης το κατάλαβε. Ο Μοχάμεντ μου δείχνει το απειλητικό μήνυμα του τελευταίου, ο οποίος του ζητούσε να υπογράψει ότι πήρε τα (εικονικά και ελάχιστα) δεδουλευμένα: Αύριο κανόνισε, πρέπει να υπογράψεις τα χαρτιά αλλιώς θα έρθω σπίτι σου.

Η ενέδρα

Ο Μοχάμεντ, μετά την απόλυσή του, έπιασε δουλειά σε ένα άλλο ταχυφαγείο της ίδιας περιοχής. Ο νέος ιδιοκτήτης, φίλος με τον προηγούμενο, τον εκβίασε με απόλυση αν δεν απέσυρε την καταγγελία εναντίον του προηγούμενου εργοδότη του. Ο Μοχάμεντ αρνήθηκε, με αποτέλεσμα να απολυθεί και να βρεθεί να εργάζεται ξανά ως διανομέας σε τρίτο ψητοπωλείο της περιοχής.

Τα ξημερώματα της 23ης Δεκέμβρη 2018 του ζητήθηκε να μεταφέρει μία παραγγελία, για την οποία ο πελάτης είχε ζητήσει “να μη χτυπήσει το κουδούνι, αλλά να πατήσει την κόρνα” του δικύκλου. Ο Μοχάμεντ μου δείχνει την απόδειξη εκείνης της παραγγελίας: πράγματι, σε αντίθεση με όλες τις άλλες, έχει κενό στο όνομα του παραλήπτη του φαγητού.

Παραλήπτες ήταν ο πρώτος εργοδότης του μαζί με έναν “φουσκωτό” που ισχυρίστηκε ότι είναι αστυνομικός που θα τον απέλαυνε. Ψάχνοντας στα social media, ο Μοχάμεντ βρήκε τον δεύτερο δράστη, ο οποίος σε μία από τις φωτογραφίες ποζάρει μαζί με τον πρώην εργοδότη του και είναι γνωστός στη “νύχτα” του Πειραιά.

Ο Μοχάμεντ έχει καταθέσει εναντίον και των 2 μήνυση για τον ξυλοδαρμό που, όπως καταγγέλλει, ακολούθησε: “όταν αρνήθηκα ξανά να υπογράψω, ξεκίνησαν να με χτυπούν, στο κεφάλι και τη μέση με δύναμη. Κρατούσαν και σιδερογροθιά. Ευτυχώς, φορούσα το κράνος. Τελικά κατέληξα στο νοσοκομείο. Για πάνω από 1 εβδομάδα πονούσα, ενώ ακόμα και σήμερα έχω αστάθεια στο ένα χέρι και δεν μπορώ να κρατήσω το στυλό και να γράψω όπως έκανα παλιά”, λέει.

Σύντομα πρόκειται να κατατεθεί και η αγωγή για τα δεδουλευμένα του εργαζόμενου. Όπως αναφέρει στο Solomon η Επιτροπή Αλληλεγγύης στον Μοχάμεντ, η οποία συνεχίζει σε εβδομαδιαία βάση να πραγματοποιεί κινητοποιήσεις έξω από το ψητοπωλείο του Περιστερίου, ο ιδιοκτήτης δεν εμφανίζεται παρά σπάνια και μοιάζει να κρύβεται μέχρι να ξεχαστεί το συμβάν.

Κοινό σημείο των συνδικαλιστών του επισιτισμού είναι πως τα φαινόμενα εργοδοτικής τρομοκρατίας πληθαίνουν στην εστίαση “γιατί είναι σύνηθες οι μαφιόζοι να ξεπλένουν τα χρήματα τους μέσα από τις κατά τα άλλα νόμιμες δραστηριότητες των επιχειρήσεων του κλάδου. Συχνά με την ανοχή ή και την κάλυψη θυλάκων της αστυνομίας, που πολλές φορές επωφελείται και υλικά από τις δουλειές της νύχτας”.

H καθημερινή τρομοκρατία

Η οδυνηρή εμπειρία που περιγράφει ο Μοχάμεντ φέρνει στην επιφάνεια τις συνθήκες εργασίας για τους περίπου 20.000 διανομείς της χώρας, Έλληνες και μετανάστες, νέους αλλά και μεγαλύτερους, οι οποίοι λόγω της κρίσης χρησιμοποιούν το μηχανάκι τους για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους, τα ένσημα που λείπουν για τη σύνταξη ή για να ξεφύγουν από την ανεργία.

“Αυτό που με στενοχωρεί είναι που βλέπω ακόμα και 60άρηδες να τρέχουν για 40 παραγγελίες την ημέρα, μέσα στο κρύο, τη βροχή, τη νύχτα”, σχολιάζει ο Μοχάμεντ. “Στο ψητοπωλείο του Περιστερίου από τις 8 το βράδυ μέχρι τις 12, δούλευαν 15 διανομείς, μαύροι εντελώς ή υποασφαλισμένοι”, λέει.

Τη στήριξη του Μοχάμεντ στον δικαστικό μαραθώνιο που θα ακολουθήσει έχει αναλάβει η Επιτροπή Αγώνα Διανομέων. Ο Βασίλης Κεφαλάς, μέλος της Επιτροπής σημειώνει: “Εκτός από τον ξυλοδαρμό του Μοχάμεντ, είχαμε άλλα 3 πρόσφατα παρόμοια περιστατικά. Μόνο ο ένας εξ’ αυτών, ο Τάσος Τοπαλίδης, κινήθηκε δικαστικά και πρωτόδικα δικαιώθηκε.

“Πολλοί εργοδότες θεωρούν κτήμα τους τους πακετάδες και όταν θεωρήσουν ότι άργησε μία παραγγελία τους ξυλοφορτώνουν. Τουλάχιστον, στις μεγάλες αλυσίδες franchise, όπου υπάρχει σύστημα χρονομέτρησης των διανομέων, απλά τους… απολύουν, όταν δεν ακολουθούν τους προσδοκώμενους ρυθμούς”, λέει σκωπτικά.

Κλεμμένα ένσημα

Όλο αυτό το τρέξιμο, πολλές φορές σε άσχημες καιρικές συνθήκες, γίνεται για λίγα ευρώ την ώρα. Συν τα tips που έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί τα τελευταία χρόνια. “Κατά μέσο όρο”, τονίζει ο κ. Κεφαλάς, “ένας διανομέας δουλεύει 50 ώρες την εβδομάδα και το καθαρό ποσό που μένει στην τσέπη του από τα 3-4 ευρώ που δίνουν οι εργοδότες είναι περίπου 2,5 ευρώ, γιατί πληρώνει από την τσέπη του τη βενζίνη, τη συντήρηση του δικύκλου και τα μέσα ατομικής προστασίας (κράνος, αδιάβροχα κ.λπ.). Έχουμε ακόμα και παραδείγματα εργοδοτών που αγόρασαν αδιάβροχα, μετά την πρόσφατη έκδοση της σχετικής εγκυκλίου από το Εργασίας, αλλά τα κρατάνε στην αποθήκη (για την περίπτωση που γίνει έλεγχος) και αρνούνται να τα δώσουν στους εργαζόμενους”.

Παράλληλα, η αιτία που προκάλεσε την αντίδραση του Μοχάμεντ, τα κλεμμένα δηλαδή ένσημα, είναι ο κανόνας: “Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, των 75% των διανομέων είναι υποασφαλισμένοι”, υπογραμμίζει ο Β. Κεφαλάς, επαναλαμβάνοντας το αίτημα του σωματείου για εντατικοποίηση των κοινών ελέγχων Τροχαίας – ΙΚΑ αλλά και για αυστηροποίηση των ποινών. “Έλεγχοι γίνονται κυρίως για το θεαθήναι, κυρίως μετά από ατυχήματα. Αν δεν επιβληθούν σοβαρές κυρώσεις, ακόμα και το κλείσιμο καταστήματος ενός παραβάτη εργοδότη, δύσκολα θα αλλάξει η κατάσταση. Οι περισσότεροι έχουν υπολογίσει ότι βγαίνουν κερδισμένοι, ακόμα και αν φάνε πρόστιμο, γιατί τα χρήματα που γλιτώνουν από έναν υποδηλωμένο εργαζόμενο είναι περίπου 5.000 ευρώ το χρόνο”, τονίζει.

Θα γυρίσεις από τη ζούγκλα;

Από τον κατάλογο της εκμετάλλευσης, δεν λείπουν, αντιθέτως είναι αρκετά συχνές οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας διανομέας δεν γυρνάει σώος και αβλαβής στο σπίτι του.

“Σχεδόν όλοι οι διανομείς που έχουν καταγγείλει μία παρανομία σε βάρος τους, έχουν και από μία ιστορία για τροχαίο ατύχημα που, εξαιτίας της άρνησης του εργοδότη, δεν δηλώθηκε ποτέ ως εργατικό”: λέει επιθεωρητής του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας με μεγάλη εμπειρία, στο Solomon και επιβεβαιώνει αυτό που μας έχει διηγηθεί κάθε ντελιβεράς.

Πολλοί εργοδότες, επισημαίνει ο επιθεωρητής, σπεύδουν στο χώρο του ατυχήματος για να αφαιρέσουν τα διακριτικά του καταστήματος. Ακόμη, για να γλιτώσουν τους ελέγχους, αναγκάζουν τους διανομείς να μη χρησιμοποιούν τα «κουτιά» με το σήμα των καταστημάτων, αλλά τις δικές τους μπαγκαζιέρες, προκειμένου να μην γίνονται αντιληπτοί.

Πολλές φορές τα ατυχήματα αποβαίνουν μοιραία: 14 είναι οι νεκροί ντελιβεράδες τα τελευταία 2 χρόνια, 14 εργαζόμενοι που δεν επέστρεψαν από τη δουλειά, λόγω των συνθηκών ζούγκλας: κακοσυντηρημένα μηχανάκια, ακραία εντατικοποίηση και άγχος, πολλές ώρες στο δρόμο, ελλιπή μέτρα ασφάλειας. Στην εξίσωση μπορεί να προσθέσει κανείς την οδηγική συμπεριφορά των Ελλήνων, αλλά και την κακή κατάσταση του οδικού δικτύου της χώρας.

Το τελευταίο περιστατικό που είδε το φως της δημοσιότητας, συνέβη το απόγευμα της 8ης Μαρτίου 2019 στον Βόλο, όταν το μηχανάκι που οδηγούσε ο 33χρονος Γιώργος Βαμβάκος συγκρούστηκε με ένα κλειστό ημιφορτηγάκι. Ο 33χρονος μεταφέρθηκε αμέσως με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ στο νοσοκομείο, όπου οι γιατροί προσπάθησαν με χειρουργικές επεμβάσεις να τον κρατήσουν στην ζωή αλλά δεν τα κατάφεραν.

Ένα μήνα περίπου νωρίτερα το βράδυ της 13ης Φεβρουαρίου 2019, ο Δημήτρης Σερεβέτας έχασε τη ζωή του, σε ηλικία 24 ετών, πηγαίνοντας την τελευταία του παραγγελία στην περιοχή της Πεύκης – Λυκόβρυσης, στην Αττική, υπό ακραίες καιρικές συνθήκες – στην περιοχή έπνεαν άνεμοι έως και 9 μποφόρ. Μία ημέρα νωρίτερα, στη Θεσσαλονίκη, το μηχανάκι που οδηγούσε 19χρονος διανομέας συγκρούστηκε πλαγιομετωπικά με διερχόμενο όχημα. Ο εργαζόμενος έχασε τη μάχη για τη ζωή του, μερικές ημέρες αργότερα, στο Ιπποκράτειο.

“Ακόμα και μετά τα τελευταία θανατηφόρα τροχαία, ντελιβεράδες από τα Χανιά μας κατήγγειλαν ότι τις ημέρες της πρόσφατης σφοδρής κακοκαιρίας (Φεβρουάριος 2019), αναγκάστηκαν από τους εργοδότες να δουλέψουν”, σχολιάζει ο άρτι εκλεγείς πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επισιτισμού – Τουρισμού, Γ. Χότζογλου.

Οργανώνονται απέναντι στην ασυδοσία

Το μόνο ενθαρρυντικό, προσθέτει ο κ. Χότζογλου, είναι ότι πρόσφατα δημιουργήθηκε και στα Χανιά σωματείο “διανομέων – ταχυμεταφορέων”, το οποίο, μάλιστα, φέρει το όνομα του 27χρονου διανομέα Σήφη Σαριδάκη, πατέρα δύο παιδιών, που έχασε τη ζωή του 35 λεπτά πριν τον ερχομό του 2019, δουλεύοντας στη βραδινή βάρδια.

“Η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας για τον επισιτισμό έχει μπλοκαριστεί στις διαδικασίες του ΟΜΕΔ από τους εργοδότες, οπότε η μόνη ασφάλεια για τους εργαζόμενους είναι η συμμετοχή στα σωματεία τους”, αναφέρει ο κ. Χότζογλου.

Το παράδειγμα των Χανίων αλλά και η προσπάθεια συγκρότησης σωματείου στην Αθήνα από την Επιτροπή Αγώνα Διανομέων αποτελούν σημάδια ότι κάτι κινείται συνδικαλιστικά, παρά τις επιμέρους διαφορές μεταξύ των σωματείων.

Ένα από αυτά, η Συνέλευση Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου (ΣΒΕΟΔ) ανέδειξε από την πρώτη στιγμή την υπόθεση του Μοχάμεντ και πραγματοποίησε μαζικές παρεμβάσεις έξω από το ψητοπωλείο στο Περιστέρι. Το ίδιο προσπαθεί να κάνει και όπου αλλού καταγγέλλονται ανάλογοι τραμπουκισμοί, εκδικητικές απολύσεις, εργοδοτική αυθαιρεσία.

Θέλοντας, εκτός από τους ντελιβεράδες, να εκπροσωπήσει και τους εργαζόμενους στην ταχυμεταφορές (κλάδος στον οποίο δραστηριοποιούνται και άλλα σωματεία, όπως ο Σ.Ε.Τ.Τ.Ε.Α.), η ΣΒΕΟΔ προγραμματίζει απεργία στις 11 Απριλίου 2019 διεκδικώντας “εταιρικό μηχανάκι, μέσα ατομικής προστασίας, βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα και ενιαία ειδικότητα ντελιβεράδων και κούριερ”.

Ως φαίνεται, απαιτείται ακόμα πολλή δουλειά σε θεσμικό επίπεδο στην Ελλάδα, για την πάταξη της ασυδοσίας ενάντια στους ντελιβεράδες. Η ιστορία του Μοχάμεντ θα μπορούσε να αποτελέσει τη θρυαλλίδα για τον μικρό, έστω, περιορισμό της.

Η διανομή φαγητού στην Ελλάδα είναι συνήθης πρακτική. Δεκάδες χιλιάδες μηχανάκια, υπό την πίεση του χρόνου μεταφέρουν καθημερινά τις παραγγελίες σε ανύποπτους καταναλωτές που συχνά δυσανασχετούν με την αργοπορία χωρίς να γνωρίζουν ή να έχουν συνειδητοποιήσει όσα περιλαμβάνει το “μενού” της εργασιακής καθημερινότητας των διανομέων.