Με σενάριο την απλή αναλογική: το ελληνικό κοινοβούλιο μιας άλλης συνθήκης αντιπροσώπευσης

Αν και η αυτοδύναμη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, όπως προέκυψε από τις πρόσφατες εθνικές κάλπες, στις 7 Ιουλίου 2019, «έκλεισε» προσωρινά τη δημόσια συζήτηση για την απλή αναλογική, μάλλον έχει μπει μόνο άνω τελεία στα σενάρια, στις αντιπαραθέσεις και στις «ζυμώσεις» των κομμάτων για τη στάση τους απέναντι στον υφιστάμενο εκλογικό νόμο.

Για την ιστορία, υπενθυμίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απάντησε στη δική του προεκλογική δέσμευση και πάγια θέση του κόσμου της Αριστεράς περί θεσμοθέτησης του απλού αναλογικού συστήματος στην εκπροσώπηση των εκλεγμένων κομμάτων στο Κοινοβούλιο τον Ιούλιο 2016 –δηλαδή, κατά τη διάρκεια της δεύτερης κυβερνητικής θητείας του, 10 μήνες μετά τη δεύτερη εκλογή του ως μείζονα κοινοβουλευτική δύναμη τον Σεπτέμβριο 2015.

Ο εκλογικός νόμος της τότε κυβέρνησης «πέρασε» από την προ τριετίας βουλή, προβλέποντας κατάργηση του «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα και υπολογισμό των κοινοβουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν σε καθένα από τα κόμματα, τα οποία συγκεντρώνουν τουλάχιστον 3% επί των έγκυρων ψήφων στην εκάστοτε εκλογική αναμέτρηση, ως εξής: το σύνολο των ψήφων που κάθε κοινοβουλευτικό κόμμα συγκεντρώνει στην Επικράτεια πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 300 και το γινόμενο αυτό διαιρείται με το άθροισμα των ψήφων υπέρ όλων των εκάστοτε κοινοβουλευτικών κομμάτων (Ν. 4406/2016).

Ο εν λόγω εκλογικός νόμος εγκρίθηκε με απλή πλειοψηφία (179 ψήφοι) –και όχι από τα 2/3 της τότε βουλής. Πρακτικά, αυτό σήμαινε ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί σε μεθεπόμενες εκλογές, αν το επόμενο κοινοβούλιο δεν τον αποσύρει.

Σήμερα, οι Έλληνες έχουν μόλις εκλέξει μια νέα αυτοδύναμη κυβέρνηση, βάσει ενισχυμένης αναλογικής, και ένα νέο Κοινοβούλιο, το οποίο μένει να φανεί πώς θα χειριστεί το ζήτημα της εκπροσώπησης των κομμάτων από τις επόμενες εκλογές, όποτε και αν είναι αυτές.

Στο μεταξύ, με τη χρήση παροντικών και ιστορικών δεδομένων, υπολογίζουμε πώς θα έμοιαζε το σημερινό Κοινοβούλιο, με την απλή αναλογική σε ισχύ.

Η βουλή, όπως είναι και όπως θα ήταν

Η Νέα Δημοκρατία, ως μείζονα κοινοβουλευτική δύναμη, θα «έχανε» 27 έδρες σε σχέση με αυτές που κατέχει σήμερα: δηλαδή, θα καταλάμβανε 131 έδρες, έναντι 158, και ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση δικομματικής συνεργασίας μόνο με το ΚΙΝΑΛ –εάν υποθέσουμε ότι η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ (των 103 εδρών, έναντι 86 σήμερα) θα «ναυαγούσε» από τη σκέψη της και ότι δεν θα στήνονταν οι πολυσυζητημένες επαναληπτικές κάλπες του Δεκαπενταύγουστου.

Υποθετικά, τον Σεπτέμβριο 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ θα «έχανε» 31 έδρες, θα καταλάμβανε 114 έδρες, έναντι 145 που όντως κατείχε βάσει ενισχυμένης αναλογικής, και ο Αλέξης Τσίπρας, εάν δεν «έδινε τα χέρια» με τη Νέα Δημοκρατία, θα είχε ως μοναδική λύση τον σχηματισμό τρικομματικής ή και τετρακομματικής κυβέρνησης συνεργασίας, με συνθέσεις τουλάχιστον πρωτοφανείς.

Ενισχυμένη vs Απλή αναλογική

Οι εκλογές των 1989 και 1990 (οι οποίες έγιναν με τον περίφημο «νόμο Κουτσόγιωργα», γνωστού και ως «χρηστική απλή αναλογική», λόγω της απλής αναλογικής ανά περιφέρεια που ακροβατεί ανάμεσα σε ενισχυμένη και απλή αναλογική) θυμίζουν ότι το ζήτημα του χειρισμού της εκπροσώπησης των κομμάτων είναι επίκαιρο αλλά όχι καινούργιο. Κατά τα άλλα, με το υφιστάμενο απλό αναλογικό σύστημα, ο Ανδρέας Παπανδρέου του 48,07% (1981) θα ήταν ο τελευταίος αυτοδύναμος πρωθυπουργός και η Ελλάδα θα χρειαζόταν κυβερνήσεις συνεργασίας από το 1985 και εφεξής.

Μεθοδολογία & Εργαλεία

Η συλλογή των δεδομένων είναι πρωτογενής και είναι προϊόν προγενέστερου θέματος που δημοσιεύτηκε στο Solomon MAG. H ανάλυση και η οπτικοποίηση των δεδομένων, για τις ανάγκες του παρόντος, έγινε με τη χρήση Python/Pandas και Illustrator. Διαθέσιμος κώδικας υπάρχει εδώ. Για τον υπολογισμό των εδρών με απλή αναλογική σε υποθετική ισχύ, χρησιμοποιήθηκε ο τύπος που προβλέπεται στον Ν. 4406/2016, σε υφιστάμενη ισχύ.